Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 18 (CZERWIEC 2001)

Taijiquan

NIEZNANE FAKTY Z HISTORII TAIJIQUAN
Konrad Dynarowicz

kdynarowicz@linart.pl

Celem poniższego artykułu nie jest prezentowanie szczegółowej historii Taijiquan, chciałbym natomiast zwrócić uwagę czytelników na niektóre nieznane postacie i fakty związane w jakikolwiek sposób z procesem powstawania Taiji.

Pytanie o moment powstania tego systemu wywołuje od wielu lat olbrzymie kontrowersje. Jak wszyscy wiedzą za mitycznego twórcę powszechnie uważa się taoistycznego mnicha Chang San Fenga. Natomiast jeśli weźmiemy pod uwagę formy wraz z ich specyficznymi ruchami a także konkretne nazwiska wtedy można byłoby stwierdzić, że Taijiquan bierze swój początek od "Nowej książki opisującej efektywne techniki" (Ji Xiao Xin Shu) generała Ji Ji Guanga (1528-1587), z której generał Chen Wang Ting (1597- 1664) pochodzący z Chenjiagou zaadaptował dwadzieściadziewięć z trzydziestu dwóch ruchów do sztuki walki uprawianej przez rodzinę Chen. Styl rodziny Chen najpierw nosił nazwę "Wystrzałowy Boks" (Pao Chui) wywodząc się bezpośrednio Wystrzałowego Boksu Shaolin (Pao Quan), stylu Sung Tai Zu Chang Quan oraz Czerwonych Pięści Shaolin (Hong Quan). W ciągu następnych pokoleń ulegał daleko idącym przemianom. Styl Chen był przekazywany tylko w obrębie rodziny i dopiero Chen Chan Xing (1771-1853) przekazał swoją sztukę walki Yang Lu Chanowi (1799-1864) z hrabstwa Yong Nien, który był twórcą stylu Yang. Yang przekazał umiejętności synowi Ban Hou (1837-1892) a ten Quan Yu (1834-1902) i jego synowi Wu Jian Quan (1870-1942). Wu Yu Xiang (1812-1880), który uczył się się u Yang Lu Chana i Chen Ching Pinga przekazał swój styl swojemu siostrzeńcowi Li I Yu (1832-1892). Li przekazał go Hao Wei Chenowi (1849-1920), a ten uczył Sun Lu Tanga (1861-1933), późniejszego twórcę stylu Sun Taiji, mistrza stylów Bagua i Xing Yi.

Jeśli natomiast skupimy się na teorii wewnętrznego treningu i strategii miękkiego stylu wtedy należy wspomnieć o pismach Huang Tsung Hsi (1610-1695) oraz jego syna Huang Bai Jia. W "Epitafium dla Wang Cheng Nana" ("Wang Cheng Nan Mu Chi Ming") opisywał system samoobrony "różny od stylów Shaolinu". Jego syn, Huang Bai Jia wywodził przekaz od Wang Lai Hsien (Wang Cheng Nan). W "Metodach wewnętrznej szkoły" ("Nei Jia Quan Fa") pisał, podobnie jak jego ojciec o taoistycznej zasadzie "stałości górującej nad ruchem". Wspominał również o linii przekazu wywodzącej się od Chang San Fenga. Następnym dokumentem mówiącym o teorii miękkiego stylu była książka twórcy rodzinnego stylu Chang, Chang Nai Chou. Choć ruchy tego stylu różniły się od znanych form Taiji, to kładziono w nim nacisk na wolny ruch, wzmacnianie i przepływ qi. Nasuwa to korelacje z Klasyką Taiji i sugeruje być może zagubione powiązania. Teksty identyczne do niektórych części książki Changa można znaleźć w manuskryptach takich stylów jak Meihuaquan ("Styl Kwiatu Śliwy") czy też Xinyi Liuhe Quan (muzułmańskiej odmiany Xingyi Quan).

"Klasyka Taiji" pojawiła się ona w połowie dziewiętnastego wieku kiedy to chińscy intelektualiści zaczęli na poważnie uczyć się, studiować i pisać na temat wewnętrznych systemów. Pisząc "Klasyka Taiji" mam na myśli klasykę związaną ze stylami stworzonymi bezpośrednio przez Yang Lu Chana, Wu Yu Xianga oraz Wu Jian Quana. Nie ma ona bezpośredniego związku z manuskryptami będącymi w posiadaniu rodziny Chen (manuskrypty te miały związek z pismami Chang Nai Chou). Kiedy pojawiły się teksty teoretyczne "Klasyki Taiji" stało się to możliwe dzięki wysiłkom Wu Yu Xianga i Li I Yu. Li I Yu był twórcą pism na temat Taiji, jak również rzecznikiem Wu i jego wydawcą. Li I Yu przypisał je nie wiosce Chenów ale przypadkowo znalezionemu w składzie solnym w hrabstwie Wu Yang manuskryptowi autorstwa mistrza Wang Tsung Yue. Należy zauważyć, że Li był prawdopodobnie perwszym intelektualistą, który pisał na temat energii qi i sztuk walki w odniesieniu do wewnętrznej taoistycznej jogi Nei Dan, używając taoistycznych terminów alchemicznych.

Genezy wewnętrznych sztuk walki w kształcie, który obecnie znamy należy szukać w w drugiej połowie dziewiętnastego wieku kiedy sztukami walki zanteresowali się intelektualiści. Nie wszyscy wiedzą, że do tego momentu ćwiczących sztuki walki i elity intelektualne w wielu przypadkach rozdzielała przepaść klasowa, bowiem artyści sztuk walki byli często zwykłymi chłopami. XIX wiek był w Chinach okresem wielkich niepokojów, wojen i powstań. Rząd i policja były skorumpowane. Tajne stowarzyszenia tworzyły grupy oporu i pobierały opłaty od właścieli ziemskich.W związku z tymi faktami wydaje mi się słuszna diagnoza amerykańskiego historyka zajmującego się sztukami walki- profesora Douglasa Wile'a. W swojej książce "Lost Tai-Chi Classics from the Late Ching Dynasty" (State University of New York Press, Albany 1996) pisze co następuje - "... zainteresowanie się (niektórych) rodzin sztukami walki było powiązane w czasie z praktyczną potrzebą osobistej obrony oraz koniecznością rozwijania umiejętności walki w celu treningu lokalnej milicji...". Sadzę, że można się w tym miejscu pokusić o stwierdzenie, że działanie intelektualistów polegające na rozwoju stylów wewnętrznych było po części próbą odnowy ducha narodu chińskiego a także chęcią zmocnienia wewnętrznego jak i sposobem psychologicznej obrony (poprzez zwrócenie się do wewnątrz) przed zachodnim imperializmem. Osiągnięcie wewnętrznego Tao miało prowadzić do pokonania przeciwnika przez wewnętrzną stałość.Intelektualiści chcieli posiąść umiejętności samoobrony ale również by być dumnymi ze swojego narodowego dziedzictwa co znalazło swój oddźwięk w Powstaniu Bokserów (1901).

Wszystko o czym piszę miało miejsce wcześniej niż powstanie Republiki Chińskiej w 1911 roku. Niektórzy mogliby powiedzieć, że było to "dawno, dawno temu w Chinach" a zapomina się o wartym podkreślenia fakcie, że Yang Lu Chan i bracia Wu (Wu Yu Xiang, Wu Cheng Ching i Wu Yu Jing) żyli w czasach w których w Europie żyli Darwin i Marks, natomiast bracia Li byli pokoleniem współczesnym Einsteinowi, Freudowi i Ghandiemu. Dlatego też ma rację Douglas Wile kiedy proponuje by "...okres ewolucji sztuki i teorii Taijiquan nie umieszczać w splocie dużych społecznych i historycznych wydarzeń ale niejako w odpowiedzi na nie ...".

Nie wszyscy wiedzą o tym, że pierwszym, który napisał o wewnętrznych stylach kung fu i połączył Bagua, Xing Yi oraz Taiji w jedną rodzinę był Sun Lu Tang. W latach dwudziestych XX wieku opublikował wiele książek na temat tych stylów. Głównym ich tematem była przemiana wewnętrznej energii qi. Pisma Suna odzwierciedlały wzajemne wpływy jogi taoistycznej, która istniała przez blisko już tysiąc lat oraz sztuk walki. Było to połączenie procesu rozwoju energii wewnętrznej z rozwojem fizycznym.W poszukiwaniu doskonałości zaadaptowano idee wcześniej obce sztukom walki, tzn. zasady taoistycznego oddychania i tradycyjnej chińskiej medycyny. Taoistyczny termin "niedziałanie" oznacza również i miękkość. Miękkośc miała i ma nadal negatywny odbiór jeśli chodzi o samoobronę. Taki człowiek postrzegany jest jako niezdolny do obrony siebie i innych. Wewnętrzne systemy uczą subtelnego użycia siły całego ciała i zaawansowanej mechaniki ruchu. Oznacza to, że patrząc z zewnątrz można zaobserwować tylko rozluźniony ruch.

Podsumowując chciałbym zauważyć, że śledząc historię Taijiquan na poziomie historycznej ciągłości dat i powiązań mistrz-uczeń można zauważyć brak tej ciągłości w wielu momentach. Natomiast jeśli chodzi o teorię i zasady można zauważyć ciągłość wyjątkową intelektualną. Zgadzam się z Douglasem Wile który zauważa, że " ...nie jest konieczne zachowanie ciągłości mistrz-uczeń, jeśli założymy, że teoria miękkiego stylu była ciągle obecna obecna w kulturze chińskiej i dostępna dla każdej sztuki walki..."

Artykuł ukazał się w czasopiśmie "Samuraj" nr 6(32)00 i 1(33)01.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.