Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia
NR 3 (WRZESIEŃ 1998)


 
HUNG GAR KUEN
Piotr Osuch

Dawni praktycy Hung Gar Kuen znani byli ze swej cierpliwości i wytrwałości. Zaczynali treningi od stania w niskiej postawie jeźdźca i wykonywania uderzeń prostych. Niejednokrotnie ręce ich obciążone były specjalnymi stalowymi pierścieniami, których ilość zależna była od poziomu zaawansowania. Stali tak aż do czasu, kiedy wypaliły się stojące przed nimi kadzidła, zapalane codziennie przez pierwsze trzy lata treningu. Dopiero potem przechodzili do technik zaawansowanych. Efektem takiego systemu szkolenia była ogromna siła technik i stabilność postaw. Również psychika nastawiona była na maksymalny wysiłek.

Współcześnie uważa się, że codzienne, półgodzinne praktykowanie tego ćwiczenia w połączeniu z wykonywaniem kuen (form) jest wystarczające. Jedną ze specjalności Hung Gar, będącą wynikiem takiego treningu jest technika, która rozsławiła ten system już w początkach jego formowania się i dzięki której otrzymał on przydomek "System Kończącego Uderzenia". Techniką tą jest straszliwy "cios-pchnięcie", który zazwyczaj wywołuje nokaut przy pierwszym uderzeniu. Materiały historyczne wspominają o wielu wojownikach powalonych lub wręcz zabitych dzięki tej technice przez adeptów Hung Gar Kuen podczas pojedynków "leitai".

Inną specjalnością są "Pazury Tygrysa" (fu jow), których kilka odmian występuje jedynie w Hung Gar. Innymi reprezentatywnymi technikami są: sławny cios okrężny, z którego słynie również styl Choy Lee Fut, zamachowe techniki po łukach: kwa choi i sao choi, oraz efektywne "kopnięcie czarnego tygrysa". Charakterystyczne jest również użycie w walce przemiennie technik Pięciu Zwierząt, z których każda stosowana jest w innej sytuacji i zawiera inną formę ekspresji. I tak "Pazur Tygrysa" jest straszliwym uderzeniem otwartą powierzchnią dłoni połączonym z ruchem ściągającym i symbolizuje siłę oraz odwagę. "Dłoń Lamparta" lub "łapa Lamparta" jest uderzeniem kostkami palców, wykorzystującym niewielkie łuki tam gdzie "Pazur Tygrysa" jest zbyt duży aby się przedostać; symbolizuje szybkość i zdecydowanie. "Dziób Żurawia" atakuje punkty witalne przeciwnika za pomocą technik po łuku, ustępując jednocześnie przed silnymi uderzeniami. Pozostałe ruchy żurawia, takie jak rozpościeranie i poruszanie skrzydłami symbolizują giętkość i ustępliwość. "Ramię Węża" symbolizuje ciało, dłoń-głowę, palce zaś-język. Technika ta ma silny związek z energią "chi". Ruchy smoka charakteryzują się ruchami obrotowymi ciała, odzwierciedlają ruchy długiego ogona i symbolizują uduchowienie i żywotność. Przy rozpatrywaniu wpływu technik Pięciu Zwierząt na technikę Hung Gar należy wspomnieć o zasadach ataków prostych i po łuku. Pierwsze z nich występują gdy atak i obrona przebiegają w tej samej linii i występują w technikach tygrysa. Ataki po łuku omijają obronę przeciwnika - występują w technikach żurawia. Dlatego też niekiedy zamiast Hung Gar Kuen używa się nazwy Fu Hok Kuen, co oznacza Pięść Tygrysa i Żurawia.

Na temat technik Pięciu Zwierząt istnieje wiele fałszywych poglądów, do których należy również ten, że techniki zwierzęce polegają na trzymaniu rąk w określony sposób. Znacznie ważniejsze jest to, iż każde z Pięciu Zwierząt symbolizuje inny sposób użycia siły. Jest to trudniejsze do zrozumienia niż nauczanie poszczególnych technik w ich zewnętrznej formie.

Techniki Tygrysa są charakterystyczne dla form długiej ręki. Ich przejawem jest atak bez myśli o obronie, koncentracja siły, szersze lub głębsze pozycje oraz totalne zniszczenie. Techniki Żurawia są zaś związane z formami krótkiej ręki, z naciskiem na obronę i kontratak. Charakterystycznymi cechami są: chytrość, przebiegłość, szybkie użycie dużej ilości kopnięć, wyższe, zmienne postawy i znacznie bardziej pasywne usposobienie. Zestawienie tych dwóch typów działania znakomicie odzwierciedla dwoistość in-yang w systemie Hung Gar.

Obok Teorii Pięciu Zwierząt w Hung Har Kuen bardzo istotna jest Teoria Pięciu Żywiołów lub Pięciu Elementów. Każda technika systemu jest odpowiednio sklasyfikowana pod względem przynależności do określonego żywiołu. Metal przejawia się w mocnych uderzeniach "pięścią-młotem" i odwróconą pięścią, drewno w jednoczesnych blokach i uderzeniach, woda w serii uderzeń następujących po sobie jak fale oceanu i w pozornej bezsilności, ogień w szybkich i prostych uderzeniach, zaś ziemia w niszczących technikach skierowanych w punkty witalne przeciwnika. Wyróżnia się wiele kombinacji żywiołów w zależności od sytuacji i zamierzonego efektu. Na przykład w odpowiedzi na zastosowanie przez przeciwnika uderzenia ogień użyjemy powstrzymania dalekosiężnym kontratakiem lub blokiem symbolizującym wodę, a technikę wody przezwyciężymy za pomocą stabilności oraz dokładności postawy, z której wyprowadzimy ataki na punkty witalne, symbolizujące ziemię itd.

W Teorii Pięciu Żywiołów wyróżnia się połączenia o charakterze destrukcyjnym (cykl niszczenia), produkcyjnym (cykl tworzenia), wzmacniającym (cykl wspierania), wyczerpującym i szkodzącym.
W Sztukach Walki największe znaczenie i zastosowanie ma niewątpliwie cykl niszczenia, choć w systemach leczniczych i w nierozerwalnie związanej z Wu Shu tradycyjnej medycynie chińskiej stosuje się również inne połączenia o charakterze leczniczym. Trening Pięciu Żywiołów jest szczególnie odpowiedni dla osób niskiego wzrostu, ponieważ techniki te kładą nacisk na siłę i walkę w zwarciu.

Techniki Pięści Pięciu Żywiołów należą dzisiaj do rzadkości, chociaż stanowią podłoże wielu systemów wewnętrznych takich jak Hsing I, Pakua czy Tai Chi Chuan.
Często pomijanym aspektem Hung Gar jest również Zasada Czterech Emocji: szczęścia, radości, smutku i złości. Jeżeli wykonywane ruchy wzorowane są na danych zwierzętach, to artyści Sztuk Walki powinni starać się wywołać w sobie odpowiednie uczucia. Na przykład szczęście jest kojarzone z formami smoka, ponieważ smok jest symbolem powodzenia w chińskiej mitologii. W formie "Żelazna Lina" wydawany jest w pewnej części oddechu wysoki, śpiewny dźwięk. Techniki takie ćwiczą płuca, czyli obszar, za który odpowiedzialny jest smok. Smutek przypisywany jest żurawiowi, który uchodzi za tragiczny symbol w folklorze chińskim. Podczas wykonywania form żurawia artyści sztuk walki powinni być spokojni, trzeźwi i zrównoważeni. Z drugiej strony radość jest uczuciem niezbędnym przy prawidłowym wykonywaniu form "Pijanego Człowieka". Celebrowanie bowiem picia alkoholu przy świątecznych okazjach powinno odbywać się w radości. Ostatnia emocja - złość - jest dziedziną tygrysa. Osoba wykonująca formę tygrysa musi być agresywna i wściekła. Złość wywołuje bowiem siłę, która jest mocną stroną tego zwierzęcia.

W Hung Gar Kuen kładzie się bardzo silny nacisk na ćwiczenie postaw, aby jak w starym powiedzeniu "stać tak mocno jak góra Tai Shan".
Jedynie wypracowanie mocnych postaw pozwala na osiągnięcie takiej równowagi, która umożliwia skuteczne użycie technik kopnięć i uderzeń. Takie podejście jest charakterystyczne dla form tygrysa, który dzięki swojej sile i stabilności jest w stanie frontalnie powstrzymać ataki i zdecydowanie przeć naprzód. Nieco inną zasadę prezentuje z pozoru słaby żuraw wymijając silne ataki i uderzając w odsłonięte strefy ciała, preferując wysokie postawy.

W Hung Gar Kuen używane są cztery metody obrony nauczane według skali trudności. Pierwsza z nich to obrona ciągła. Druga polega na tym, aby po każdej obronie wyprowadzić kontratak. Wymaga to już lepszej oceny własnych możliwości oraz obrony przeciwnika. Trzeci rodzaj obrony polega na jednoczesnym zastosowaniu obrony i ataku tzn. jedna ręka wykonuje blok a druga jednocześnie wyprowadza uderzenie. I w końcu, czwarta metoda, w której obrona jest jednocześnie atakiem, a blok i atak przeprowadzane są tą samą ręką. Wymaga to mistrzowskiego opanowania techniki. Zakłada się, że ręka która prowadzi obronę, odchyli uderzenie przeciwnika i tym samym ruchem jednocześnie zaatakuje. W tym przypadku koordynacja musi być perfekcyjna. Ułamek opóźnienia spowoduje przepuszczenie ataku przeciwnika. Należy pamiętać, iż Hung Gar jest systemem buddyjskim, a więc z natury wybitnie obronnym. Pierwsze przykazanie buddyzmu mówi: "Nie zabijaj lecz ochraniaj wszelkie życie". Wszelki udział mnichów w walkach wynikał z drugiej części tego przykazania. I tak według zasady, iż przeciwnik otrzymuje jedynie własną energię ataku zwróconą mu przez broniącego się, im silniejsze były ataki, tym silniejsza energia powracała do atakującego. Jeżeli rozpatrzymy strukturę ruchów w większości sztuk walki zauważymy, iż prawie wszystkie manewry rozpoczynają się od bloku by następnie przejść do uderzenia. Ruch broniącego się musi więc stale wynikać z ataku przeciwnika i nawet jeżeli go wyprzedza, to jest jego wynikiem. Jeżeli pomija się tą zasadę i samemu przechodzi się do niczym nie umotywowanego ataku, występuje się tym samym przeciw podstawowym założeniom tych systemów tworzonych przez mnichów w klasztorach. Atak taki więc w większości jest nieskuteczny, a nawet bardzo ryzykowny. Nawet w formach tygrysa używa się. tylko takiej siły, jaka jest konieczna w danej sytuacji, co wygląda nieraz jak zabawa tygrysicy ze swoimi młodymi. Zasada ta jest również wynikiem taoistycznej zasady zachowania energii. Każdy ruch wykonuje się tylko z taką siłą jaka jest niezbędna do zapewnienia jego skuteczności. Nie można bowiem przewidzieć do końca ile czasu będzie trwała walka, oraz z iloma przeciwnikami przyjdzie się zmierzyć.

Do tego dochodzi jeszcze zasada "długiej i krótkiej strefy". Pierwsza z nich polega na tym, by być tak daleko poza zasięgiem przeciwnika, aby uchwycić ruchy w momencie, gdy ich siła rozstrzygająca już się kończy. Zasada "krótkiej strefy" polega z kolei na tym, by pozostawać przy przeciwniku, kontrolować go nie dopuszczając by mógł użyć całej swojej siły. W walce oba dystanse stosuje się przemiennie.

Na koniec należy wspomnieć o zasadzie użycia "chi" w każdym wykonywanym ruchu. Wiąże się to nierozerwalnie ze specyficznym i skomplikowanym systemem oddychania, niepowtarzalnym w innych sztukach walki. Czyni on z Hung Gar system bardzo trudny i wymagający bardzo dużej pracy, nim pojawią się pierwsze jej efekty, w innych szkołach Kung Fu występujące o wiele szybciej. Może to trwać latami, lecz osiągany efekt znacznie przewyższa to co spodziewano się uzyskać. Wiąże się z tym również wiele fałszywych opinii określających Hung Gar, jako system wybitnie zewnętrzny, co jest przejawem obserwowania tylko pracy mięśni bez zagłębiania się w cele jakim ma ona służyć. Każda forma Hung Gar ćwiczy energię "chi", czyli Chi Kung, a ilość tych ćwiczeń zależna jest od stopnia zaawansowania formy. Niektóre formy Hung Gar zostały stworzone jako "twardy Chi Kung". Do takich zalicza się niewątpliwie "Forma Żelaznej Liny" (Tid Shin Kuen) czy też "Dziesięć Zwierząt" (Sap Ying Kuen ) .

Reasumując: Pięć Zwierząt, Pięć Elementów, Cztery Emocje, zasada krótkiej i długiej strefy oraz system Chi Kung czyni z Hung Gar jeden z najpełniejszych systemów Wu Shu.
Pełen siły Hung Gar jest więc bardzo pociągający, ale należy zrozumieć jego podstawowe zasady moralne, które wyróżniają uczciwość i prawość, rycerskość i żelazną wolę. Nawet słowo "hung" oznacza pełne godności postępowanie w życiu. Hung Gar Kuen jest esencją nauk Buddy - "Trenować po to, aby unikać obrażania innych, mieć myśli pogodne, aby żyć w zgodzie z innymi ludźmi".

Hung Gar

FORMY HUNG GAR KUEN

Ręczne:
KUNG CHI KUEN (GUNG GEE KUEN) - Forma wytwarzania Chi
FOOK FU KUEN (FOK FU KUEN) - Forma Ujarzmiania Tygrysa
Obie te Formy tworzą jeden zestaw KUNG CHI FOOK FU KUEN
FU PAO KUEN - Forma Tygrysa i Lamparta
HUNG HSING KUEN - Forma Pięciu Elementów
FU HOK SEUN YING KUEN - Forma Połączona Tygrysa i Żurawia
- Forma Kombinacji Tygrysa i Żurawia
WU TIK CHEUN - Forma Dłoni Motyla
NG YING KUEN - Forma Pięciu Zwierząt
SAP YING KUEN - Forma Dziesięciu Zwierząt
TID SHIN KUEN - Forma Stalowej Liny
KAO TO KUEN (SAM PA SAO KUEN) - Forma Ośmiu Sposobów Zabijania
MUI FA KUEN - Forma Kwiatu Śliwy

Z bronią:
PA KUA KUAN - Kij Ośmiu Trygramów
PA KUA CHIANG - Lanca Ośmiu Trygramów
WU TIK TOU - Forma Noży Motylich
CHAI MEI KUAN - Forma Małpiego Kija
YU SHAN - Forma Władania Parasolem
GUAN TIN TOU - Forma Ławeczki Tawernianej
TAI BAH - Forma z Trójzębem
FOOK FU TAN BIN - Forma Stalowego Bicza Bin
SHEONG LONG YING YI TOU - Forma Posługiwania się Halabardą Kwan Tao
TI SHIN - Forma Wachlarza
KOU TOK TOU - Forma Obosiecznego Miecza
KOU WAN TOU - Forma Ostrza Dziewięciu Obręczy Rodziny Kou

Powrót do spisu treści
 


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.