magazyn Świat Nei Jia
NR 37 (SIERPIEŃ 2004)

Hung Gar

HISTORIA HUNG GAR KUNG FU
Jacek Świątkowski

jacek@swiatkowski.pl
Polskie Stowarzyszenie Hung Gar Kung Fu

Od około 200 r., kiedy buddyzm zaczął przenikać na terytorium Chin, powstawało wiele klasztorów tej nowej religii. Z czasem niektóre z nich stały się ośrodkami najsłynniejszych systemów chińskich sztuk walki. Różnice w technice pomiędzy poszczególnymi klasztorami wynikały przede wszystkim z wpływu lokalnych szkół Kunę Fu, warunków geograficznych klimatycznych oraz orientacji i predyspozycji mnichów odpowiedzialnych za przekaz sztuk wojennych. Prym pośród świątyń buddyjskich wiódł niewątpliwie Klasztor Siu Lum w prowincji Horom i jego liczne filie rozrzucone po całym terenie Chin. Został on zbudowany w roku 495 na rozkaz cesarza Hsiao Wen Ti, jako ośrodek tłumaczeń buddyjskich ksiąg z sanskrytu. Przekaz, sztuk wojennych zapoczątkował w nim dopiero przybyły z Indii mnich Ta Mo (Bodhidharma) ok. 502 r. Według licznych źródeł, propagowana przez niego forma buddyzmu chan (zen), nie zyskała początkowo przychylności mnichów i Ta Mo był zmuszony do przebywania w pieczarze, w pobliskich górach Song Shan. Wprowadził on zestawy ćwiczeń na poły zaczerpnięte z yogi, a na poły istniejące w kulturze chińskiej. Metody te nazywane były: "18 Form Obrony", "18 Rąk Lo Han", "Ćwiczenia 5 Uderzeń", "18 Dróg" itd. Wszystkie te techniki, a właściwie skuteczność jaką dzięki nim osiągnięto, rozsławiły metodę Ta Mo (Bodhidharmy) i sam klasztor. Niewiele ustępujący mu sławą w owym czasie był południowy klasztor Siu Lum, zbudowany nad Zatoką Tajwańską, w prowincji Fukien (pin-yin Fuijan). W 1570 r. ogień zniszczył Północny Klasztor, grzebiąc pod ruinami wielu mnichów i niszcząc ogromną bibliotekę sztuk walki. Spowodowało to wzrost znaczenia Siu Lum w Fukien. Za panowania okrutnego imperatora Yang Ching, ćwiczenie sztuk walki zostało zabronione edyktem z 1728 r. Po tej dacie, gdy umocniła się władza mandżurskiej dynastii, sytuacja Północnego Klasztoru Siu Lum, oskarżonego o szkolenie i ukrywanie rebeliantów, stale się pogarszała. Ukoronowaniem nienawiści rządu Ching (Tsing) było zniszczenie świątyni w 1768 r. Ci, którzy przeżyli, udali się na południe Chin, gdzie presja panującej dynastii nie była tak silna. Większość z nich ukryta się w południowym klasztorze Siu Lum (Shaolin), kontynuując swoją działalność. Na ten też okres przypala dynamiczny rozwój systemu Hung Gar. Wiąże się on z nazwiskiem Hung Hai Kun -handlarza herbatą, który postanowił porzucić swoje dotychczasowe zajęcia i wstąpić do południowego Shaolinu jako uczeń. O wstawiennictwo poprosił mnicha Sun Tak. Chi Shin, barwna postać w historii chińskich sztuk walki, piastujący funkcję głowy klasztoru, widząc samozaparcie Hunga, wyraził zgodę. Po upływie sześciu lat Hung stał się najlepszym z uczniów. Hang miał dwóch nauczycieli. Byli to sam przeor oraz Fong Wen Chun. Chi Stin przekazał Hungowi techniki długiego, a Fong Weng Chun krótkiego zasięgu. Będąc osobą obdarzoną ogromną siła fizyczną, Hung preferował techniki tygrysa Shaolinu. Wkrótce siła i umiejętności walki rozsławiły Hung'a i stworzyły mit o niezwyciężoności Hung Gar. Za czasów Hung'a system ten nie był tak skomplikowany, jak obecnie. Postawy miały szerokość 35 cm i były wyższe niż teraz. Do wykonania pełnej sekwencji (Kuen) wymagana była niewielka przestrzeń. System ten był jednak bardzo skuteczny w walkach prowadzonych w zaułkach chińskich miast dynastii Ching. Charakter południowych miast portowych narzucał określony sposób walki, wykluczający użycie obszernych technik, zarówno ręcznych jak i nożnych. Bardzo silne i skuteczne techniki ręczne narzucały dążenie do zwarcia, a niemożliwość wycofania wykształciła agresywność i zdecydowanie.

Kiedy południowa świątynia Siu Lum została zrównana z ziemią przez wojska dynastii mandżurskiej, zaledwie kilka osób zdoła ujść z życiem, w tym Chi Shin i Fong Wen Chun. Wśród ocalałych był Hung Hai Kun. Świątynie zaatakowano przez zaskoczenie i chociaż świetnie wyszkoleni mnisi walczyli z wielką brawurą, zostali rozgromieni. Mnisi i świeccy uczniowie ocalali z pogromu, uciekli przed prześladowcami do prowincji Kwantung (pin-yin Guangdong). Tam też Hung Hai Kun stworzył związek dążący do obalenia dynastii Ching, oraz pomszczenia pomordowanych braci. Działalność ta odbywała się pod pozorem podróżujących barkami trup opery chińskiej. Hung dawał schronienie wielu rebeliantom, szkoląc ich jednocześnie w technice Siu Lum. Epizod "Czerwonych łodzi", jak określano barki Hung'a, pływające po Rzece Perłowej (pin-yin Xi Jiang), jest bardzo znany w osiemnastowiecznej historii Chin i przedstawiany jak symbol walki ludu południa z dynastią mandżurską. W tym też okresie następuje stopniowa modyfikacja systemu Siu Lum Hung'a. Ze względu na niestabilność łodzi, śliski pokład oraz ograniczoną powierzchnię Hung był zmuszony zaadoptować techniki Siu Lum do nowych warunków. Pozycje zostały mocniej osadzone i obniżone. Wiele ryzykownych technik zostało zaniechanych. Podczas jednej z podróży Hung poznał Fong Wing Chun (przyszłą żonę), będącą siostrzenicą jednego z mnichów, któremu udało się uniknąć pogromu Siu Lum - Fong Shi Yu. On to przekazał jej system Białego Żurawia. Hung połączył więc swoje mistrzostwo Tygrysich Pazurów ze stylem Białego Żurawia, ćwiczonym przez żonę. Hung nie poprzestał jednak na tej kompilacji i rozszerzył system, dodając wybrane elementy technik smoka, węża i lamparta. Po raz pierwszy w historii Siu Lum, jeden system zawierał w sobie techniki wszystkich pięciu zwierząt Ng Ying (pin-yin Wu Xing). Dotychczas bowiem każdy mnich ćwiczył się w jednym stylu i rzadko dochodziło do łączenia poszczególnych technik. Takie połączenie pozwalało zmieniać w walce techniki w stosunku do umiejętności przeciwnika i odnosić zwycięstwa w konfrontacji z wieloma najprzeróżniejszymi systemami. Tak uformowany system, Hung nazwał Hung Kuen (Pięść Hang) lub Fu Hok Kuen (Pięść Tygrysa i Żurawia). Z czasem, dzięki tradycji taktowania ogółu ćwiczących jako braci, na czoło wybiła się nazwa Hung Gar Kuen - Pięść Rodziny Hung (pin-yin Hongjiaquan). Do rozstawienia Hung Gar przyczyniła się, obok skuteczności systemu, również osobowość Hung'a. Byt on człowiekiem głęboko uduchowionym, z ogromnym poświęceniem realizującym idee wyzwolenia Chin spod panowania Mandżurów. Dzięki niemu Hung Gar zasłynął jako szkoła prawości i moralności. Z biegiem czasu stały się one wręcz przysłowiowe.

Pięćdziesiąt lat później (1847 r.), w Kwantung urodził się jeden z największych mistrzów Hung Gar Kuen - Wong Fei Hung. Ojciec jego byt jednym z elitarnej dziesiątki najlepszych wojowników południa Chin "Dziesięciu Tygrysów Kwantung". Wong oczarowany był "Tańcem Lwa", nierozerwalnie związanym ze sztukami walki Południa Chin. Dokładność jego wykonania była przedmiotem rywalizacji wszystkich szkół Kung Fu i ustalała hierarchię dominacji jednych szkól nad drugimi. Raz do roku, podczas największego święta chińskiego - Nowego Roku, wszystkie liczące się szkoły wykonywały Taniec Lwa, pretendując do miana najlepszej. Perfekcyjne wyczucie rytmu, mocna praca nóg, siła rąk trzymających głowę Lwa i zgranie obu partnerów były najistotniejszymi elementami oceny. Nic więc dziwnego, że taniec był doskonałym sprawdzianem ćwiczonych technik. Wong Fei Hung był jednym z największych bohaterów Chin. Krążyły o nim legendy, a pamięć o nim pozostanie nieśmiertelna, dzięki wielkiemu mistrzostwu i prawości. Wong był również cenionym zielarzem i nauczycielem. W uznaniu za opanowanie Tańca Lwa dostał przydomek Król Lwów. Niebawem też zastąpił swego ojca, Wong Kai Ying'a, jako jeden z "Dziesięciu Tygrysów Kwantung" (Popularność Wong Fei Hung'a zwiększyła się dzięki klasycznej dziś serii filmów Kung Fu, w której jego postać odtwarzał Kwan Tak Hing - spadkobierca systemu Białego Żurawia). Najbardziej jednak Hung Gar rozsławiło jego dwóch znakomitych uczniów: Tang Fung i Lam Sai Wing.

Tang Fung dożył sędziwego wieku 80 lat, do końca , zachowując wspaniałą sprawność fizyczną. Z racji swego tradycjonalizmu przezywany był Lo Wan Ku, co można przetłumaczyć jako "Staroświecki Umysł". Hung Gar w pierwotnej formie był dla niego świętością i nie wprowadził w nim żadnych zmian. W czasach Kuomintangu, Tang Fung i jego brat, prowadzili w Kantonie szkołę zwaną Yee Yung Tong (Rycerska Dzielna Sala). Chociaż szkoła świetnie prosperowała. Tang zmuszony był ją opuścić po wybuchu wojny chińsko-japońskicj. W czasach japońskiej okupacji szkoły Kung Fu zamknięto w obawie, że będą tam prowadzone szkolenia rebeliantów. W zaistniałej sytuacji Tang podjął decyzję o przeniesieniu się do Hong Kongu, gdzie wcześniej osiedlił się Lam Sai Wing. U niego też Tang Fung przez pewien czas ćwiczył, pomimo że jego edukacja u Mistrza Wong'a była kompletna. Spowodowało to późniejsze zamieszanie pośród spadkobierców Lam'a.Tang Fung często nazywany byt przez nich "Starszym Bratem" (Si Hing), chociaż z racji bycia bezpośrednim uczniem Wong'a, powinien nosić tytuł "Wuj" (Si ok). Tang Fung i Lam Sai Wing spędzili razem kilka lat rozsławiając Hung Gar Kuen niezwykłymi wyczynami.

Do takich należała słynna "Walka w Luk Sin Theater". Jeden z rywalizujących z nimi mistrzów zamknął Lam'a i Tang'a z kilkoma uczniami w słynnym teatrze. Wejścia zostały zablokowane i rywal wraz z kilkudziesięcioma napastnikami przypuścił atak. Lam chcąc oszczędzić zdrowie swoich uczniów osłonił ich i utorował drogę do wyjścia. Następnie, aby umożliwić ucieczkę stanął w drzwiach i przez długi czas odpierał ataki napastników, aż ich siły i chęć walki opadły. Umiejętność jednoczesnego prowadzenia walki z kilkoma przeciwnikami zawdzięczał Lam ćwiczeniom na dziewięciu drewnianych manekinach, używanych do treningu skrętów ciała. Podczas tych lat spędzonych w Hong Kongu Tang Fung zdobył dużą sławę. Jego nauki podkreślały trening podstaw i ćwiczenie form. Znany również z technik posługiwania się "Śmigłem z kości wołowej" lub "Żelaznym Śmigłe. Technik tych nigdy nie nauczał, ponieważ nie należały do Hung Gar. Córka Tang'a - Sou Kin została okrzyknięta w 1920 r. "Królową Tańca Lwa", a sam Mistrz w roku 1950 zademonstrował Taniec Lwa królowej Elżbiecie. Był to znaczący epizod, zważywszy, że był już w podeszłym wieku, a jego popis wielu młodych przyprawił o zawrót głowy. Drugą wielką osobowością tamtego okresu był Lam Sai Wing. Mimo nieefektywnej powierzchowności (masywnej budowy i łysiny) znany był z błyskotliwej inteligencji. Położył pomost między starą a nową generacją ćwiczących Hung Gar, publikując po raz pierwszy opis tego systemu. Trzy tomy autorstwa Lam'a dotyczyły trzech najistotniejszych Form Pięści rodziny Hung.

Były to:

Lam Sai Wing wprowadził wiele zmian do odziedziczonego po Wong Fei Hung'u systemu. Obok zwiększenia liczby form, największą innowacją było północne podejście do ich wykonywania. Na przykład forma "Tygrysa i Żurawia" Tang Fung'a jest twardsza, z ciałem opadającym dla zebrania siły i z bardziej zakorzenionymi postawami. Wersja Lani Sai Wing'a jest bardziej uniesiona i swobodna, co jest charakterystyczne dla północnego Shaolin. Za czasów Wong Fei Hung'a, Hung Gar Kuen składał się z czterech form:

Sap Ying Kuen (Forma Dziesięciu Zwierząt) została przypuszczalnie rozwinięta później, jako pewnego rodzaju podsumowanie pozostałych. W okresie Lam'a wprowadzono wiele nowych form i interpretacji już istniejących. Należały do nich:

Wong Fei Hung wyszkolił również innych, godnych odnotowania uczniów. Jeden z nich, Liang Fong, posiadał rzekomo taką moc, że kiedy stawał w pozycji jeźdźca ziemia pod jego stopami pękała. Ich sława gasła jednak w blasku, jaki otaczał osobowości Lam Sai Wing'a i Tang Fung'a.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.