NR 4 (LISTOPAD 1998)
Początek drogi
"JING W KUNG FU"
Stawomir Pawłowski
Większość systemów zewnętrznych i wewnętrznych Kung-Fu
trenuje jing, który jest ważnym elementem chińskich sztuk
walki. Uważany jest on często za sekret przekazywany jedynie
nielicznym, zaufanym uczniom. Istnieje kilka rodzajów jing, a
różnice w jego wykonaniu polegają głównie na głębi
wykorzystania i uwidaczniania go.
Jing najprościej można określić jako ukrytą energię.
Posiadają ją siły przyrody (huragan, wzburzone morze, fala
powodziowa),jak i przedmioty martwe: łuk, bicz, proca,
sprężyna. Energia jing jest w nich ukryta, dopóki nie zostaną
wzbudzone ze stanu spoczynku (żywioły), lub wykorzystane
(przedmioty martwe).
W Kung-Fu jing polega na połączeniu akcji umysłu (Yi) z siłą
fizyczną mięśni (Li) oraz wzbudzoną tym przepływającą
energią (Chi) w jedną akcję techniczną, przekazującą
energię Chi aż do końca zrelaksowanej, uderzającej kończyny,
gładkim, równym, jednokierunkowym pulsem ciosu. Technika
uderzenia z przewagą siły fizycznej (Li) nazywana jest twardym
jing, gdy siła Li i energia wewnętrzna Chi są zrównoważone
określa się to jako miękko-twarde jing, gdy występuje
natomiast przewaga Chi, mówimy o tzw. miękkim jing. Im mniej
jest Li, a więcej Chi tym "wyższej klasy" jest jing.
Na etapie zaawansowanym występuje on jako bezmięśniowe
uderzenie (z minimalnym wykorzystaniem siły mięśni), a
uderzająca bądź, blokująca kończyna porusza się z
wykorzystaniem energii kinetycznej oraz energii Chi przy pełnej
koncentracji umysłu. Technika takiego uderzenia przypomina
wystrzelony pocisk, uderzenie bicza czy kuli na łańcuchu. Jing
jest "spięciem" dużej siły na małym obszarze,
wykonywanym początkowo z przewagą siły Li, a wraz ze wzrostem
umiejętności przeważać coraz bardziej będzie energia Chi,
aż do osiągnięcia ideału, gdzie używana jest jedynie Chi,
penetrująca głęboko organizm przeciwnika poprzez punkty
akupunktury, lub w ogóle bez dotykania wroga. To ostatnie
stadium jest udziałem nielicznych, wielkich mistrzów Kung-Fu,
jak np. mistrz Yang Taijiquan żyjący w Szanghaju -Fu Zhong-Wen,
czy zmarły niedawno mistrz systemu Shaolin - mnich Hai Deng.
Dowodem ich umiejętności są dokumentalne filmy z pokazu ich
sztuki, przyprawiające o zawrót głowy wielu ekspertów sztuk
walki. Zarówno w wewnętrznych, jak i zewnętrznych systemach
Kung-Fu praktykowane są specjalne, statyczne ćwiczenia
wspomagające rozwój jing (techniki ruchów talii, uderzenia
dłońmi, przypominająca strzepywanie wody z końców palców,
"otrząsające" ruchy bioder połączone z wyrzucanymi
oburącz technikami uderzeń ręcznych itp.), istnieją też
akcje techniczne mające rozwinąć jing w technikach nożnych i
ręcznych jednocześnie; należy do nich zestaw technik Tan-tui,
jak i całe formy o tej nazwie mające za cel rozwinięcie jing
kopnięcia prostego oraz ciosu prostego ręką. W większości
systemów pnia Shaolin na etapie zaawansowanym praktykowane są
formy z wykorzystaniem jing - np. Shaolin Luohan Xing Yi Quan
(Forma Shaolinu jedności ciała i umysłu), która winna być
wykonywana od początku do końca z wykorzystaniem jing. Nazwy
starych form Shaolińskich, takich jak np. forma armatniego
boksu, czy wybuchowa forma Shaolin, sugerują szerokie
wykorzystanie w niej technik jing. Technika uderzania lub
blokowania z jing jest zawansowaną formą techniczną, nie
należy więc uczyć się jing zbyt wcześnie, przed opanowaniem
podstawowej wersji danej techniki, gdyż jing jest jej
uszlachetnieniem, subtelniejszym jej wariantem. W systemach
twardych (np. tygrysa) będziemy obserwować jing ze znaczną
przewagą siły Li, natomiast np. w taijiquan miażdżąca wprost
będzie przewaga energii Chi.
W taijiquan spotykamy cztery podstawowe rodzaje jing; w tym dwa
rozwijane w trakcie praktyki formy, a dwa poprzez ćwiczenia
"pchających dłoni" - Tui Shou. W trakcie praktyki
formy rozwijamy dwa rodzaje jing: Nian Jing (lepką energię) i
Fa Jing (wybuchową energię).
Praktyka pchających dłoni daje w rezultacie Hua Jing
(neutralizującą energię) oraz Ting Jing (wysłuchającą
energię). Bez względu na styl taijiquan, formy energii będą
takie same, a w zależności od rodzaju są one przekazywane w
poszczególnych stylach taiji na różnych poziomach
zaawansowania. Taijiquan stylu Chen uczy zasad Fa Jing już na
wczesnym etapie praktyki, a w formie jest on często widoczny
jako wybuchowa technika uderzenia pięścią lub otwartą
dłonią z dużym zaangażowaniem pracy bioder i barków.
Studenci stylu Yang rozpoczynają naukę Fa Jing dopiero na
wysokim poziomie zaawansowania, wykonując tzw. szybkie taiji,
mające rozwinąć właśnie Fa Jing oraz urealnić bojowe
wykorzystanie technik formy do samoobrony. Dopiero obserwując
szybkie wykonanie taiji Yang ukazuje całą potęgę jing ukrytą
w tym stylu taijiquan. Drugi rodzaj jingu-tzw. Nian Jing
praktykowany jest w systemie Yang znacznie wcześniej, niż ma to
miejsce w systemie Chen. Nian Jing jest wewnętrzną energią
pozwalającą "przykleić się" i podążać za ruchami
przeciwnika, rozluźnionymi i giętkimi technikami (np. przy
bloku nie następuje odbicie od uderzającego ramienia, lecz
utrzymanie kontaktu efektywnie kontrolującego ruchy
przeciwnika). Jest on praktykowany poprzez kontrolowanie umysłem
(Yi) swoich ruchów i jednoczesne utrzymywanie swobodnego
przepływu Chi przez ciało, z odczuciem swobodnego płynięcia
ramion związanych z ruchem reszty ciała. Pozwala to czuć
energię Chi, wydobywającą się z rąk i nóg, i jest
sygnałem, że człowiek gotowy jest do użycia Nian Jing w
praktyce pchających dłoni. Fa Jing będący nagłą,
eksplodującą akcją techniczną obserwowaną w stylu Chen, jest
również obserwowany w systemie Yang na wyższym poziomie
treningu, jako nagła kombinacja wewnętrznej i zewnętrznej
siły, gdzie czasem techniki są łączone dodatkowo z okrzykiem,
mającym dodatkowo wzmocnić efekt jing. Fa jing może być
praktykowany w ćwiczeniu pchających dłoni, zachodzi wtedy
jednak duże prawdopodobieństwo znokautowania partnera
ćwiczeń.
Hua Jing jest subtelną kombinacją praktyki formy i technik
pchających dłoni. Praktyka formy uczy pozycji i rozluźnionych
bioder oraz talii, która umożliwia Hua Jing. Bez tej wiedzy nie
może być opanowana i stosowana energia Hua Jing w ćwiczeniu
pchających dłoni. Hua Jing oznacza zmianę kierunku ataku lub
zneutralizowanie ataku, używając ruchu bioder i talii do zmiany
pozycji ciała odpowiednio w stosunku do ataku przeciwnika. Aby
uniknąć ataku wewnętrzna część Hua Jing zawiera wyczuwanie
i orientację poprzez kontakt z ciałem przeciwnika, o ile się
obrócił lub wycofał.
Ting Jing jest praktykowany i rozwijany głównie poprzez
praktykę pchających dłoni. Ting oznacza "słuchać",
stąd po nawiązaniu kontaktu z przeciwnikiem, umiejętność
Ting Jing umożliwia rozpoznanie słabych i mocnych jego stron,
przewidzieć jego zamiary, zanim je zdoła zrealizować. Podobne
efekty daje praktyka lepkich rąk - tj. "Chi-sau" w
Wing Chun Kung-Fu. Właściwa, systematyczna praktyka
"pchających dłoni" jest jedyną drogą do rozwoju
Ting Jing. Żaden z rodzajów Jing nie działa w izolacji od
pozostałych. Znając jedynie Fa Jing można mieć spore braki w
obronie, i tu właśnie okaże się przydatny Ting Jing -
informując intuicyjnie o strategii i słabych punktach
przeciwnika, wskazując właściwy moment użycia
neutralizującego Hua Jing, który prowadzi do zastosowania
technik kontrolujących, "chwytających w pułapkę",
możliwych do użycia z Nian Jing. Nian Jing ułatwi właściwe
ustawienie przeciwnika do techniki Fa Jing. Wszystkie cztery
rodzaje jing wymagają rozluźnionej, gładko płynącej
wewnętrznej energii Chi, która rozwija zmysły oraz wzmacnia
efekt zastosowania siły zewnętrznej Li.
Smutnym faktem jest, że wielu instruktorów chełpi się
perfekcyjnym opanowaniem techniki Jing, nie mając właściwie o
niej większego pojęcia. Wiele osób odeszło w praktyce
taijiquan od jej "korzeni", czyli śmiertelnej sztuki
walki, zarzucając praktykę ćwiczeń pchających dłoni, czy
aplikacji bojowego zastosowania zawartych w formie ruchów, nie
mając pojęcia o tzw. małym i dużym obiegu Chi (szczególnie o
dużym), robią podstawowe błędy, jak np. podwójne ciążenie,
a nauczają taijiquan. Sądzę, że jedną z przyczyn takiego
zjawiska jest praktyka form nastawionych na widowiskowość, jak
np. formy Wu Shu, i wersje skrótowe form tradycyjnych, nie
kładące w ogóle nacisku na praktykę jing. Na zakończenie
dodam, że praktyka jing pozwala zachować do późnej starości
siłę i dynamikę akcji oraz ich skuteczność, podczas, gdy
techniki pozbawione jing wraz z osłabieniem muskulatury na
przestrzeni lat wraz ze starzeniem się organizmu będą coraz
słabsze i wolniejsze. To jeszcze jeden aspekt przemawiający za
podjęciem wysiłku w celu jak najlepszego opanowania Jing w
Kung-Fu.
Przedruk z czasopisma "Shaolin" nr 2/92.
Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.
Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:
Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.