Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 23 (KWIECIEŃ 2002)

KLASYCZNE JIU JITSU I JEGO NOWOCZESNE FORMY
Ryszard Jóźwiak

rjozwiak@pgnig.com.pl

(na podstawie Inside Karate, listopad 1997, autor Tom Corizzi "Classical Jujitsu and Its modern forms" oraz materiałów autora - RJ)

Jujitsu (Jiu Jitsu, Ju Jutsu)

Jiu Jitsu jako sztuka walki jest szerzej znana od XIII wieku n.e. Słowo "Ju" oznacza miękki, łagodny, zaś "Jitsu" - sztuka. Tak więc w wolnym przekładzie Jiu Jitsu oznacza "łagodną sztukę". Na przestrzeni wieków powstało wiele szkół i odmian tego kierunku, podobnie jak miało to miejsce w przypadku m.in. chińskiego Kung Fu czy Vo Thuat (wietnamskich sztuk walki). Do klasycznych, najbardziej znanych szkół należą m.in. Daito Ryu, Kito Ryu, Yoshin Ryu czy Tenshin Ryu. Formy Aiki Jitsu czy Aiki Jiu Jitsu należą również do klasycznych, tradycyjnych szkół Jiu Jitsu - Koryu Bujutsu. Mimo zewnętrznego podobieństwa różnych szkól "łagodnej sztuki" różnią się one od siebie strategią i taktyką walki. Jiu Jitsu jest bardzo bogate w techniki walki. Zawiera uderzenia, kopnięcia, całą gamę technik zapaśniczych (dzwignie, duszenia, rzuty itp.) oraz cały arsenał broni m.in. yawarę, tambo, jo, bo, białe bronie itp. Techniki Jiu Jitsu pozwalają obronić się przed jednym lub kilkoma przeciwnikami. Oprócz klasycznych kierunków, szczególnie w drugiej połowie XX wieku powstało wiele nowych kierunków Jiu Jitsy tzw. modern Jiu Jitsu oraz szkół sztuk walki w których techniki Jiu Jitsu odgrywają dużą rolę. Nie jest możliwe w krótkim opracowaniu wymienić wszystkich kierunków, szkół "łagodnej sztuki". W miarę swoich możliwości postaram się wymienić te najbardziej znane.

Początki

Pierwsze historyczne wzmianki o metodach walki wręcz pochodzą z okresu Heian (794 - 1185). Najczęściej były to szkoły walki wręcz połączone z naukę posługiwania się różnymi typami broni. Jednym z kierunków było Sumo, które z jednej strony ewoluowało w kierunku tradycyjnego Jiu Jitsu, a z drugiej w kierunku popularnego obecnie sportu w Japonii. Zamieszczony do artykułu schemat (na podstawie Eryka Murlowskiego) przedstawia ewolucję Jiu Jitsu do dnia obecnego.

Uproszczony schemat ewolucji Jiu Jitsu
(Na podstawie Eryka Murlowskiego)

CHKARA KURABE
(pierwsze zarejestrowane i opisane zawody w walce wręcz w 230 r p.n.e)

|

SUMAI (walka zapaśnicza, sumo)
(wg. Starych kronik w 23 r p.n.e Nomi no Sukune pokonał w walce wręcz, na oficjalnym pokazie, w Izumo) swojego przeciwnika na plaży

|

utworzenie bojowych form sumo

|

YOROI KUMIUCHI
(walka wręcz w pełnym uzbrojeniu)
KOGUSOKU
(walka wręcz w lekkiej zbroi)
KUMI UCHI
(walka wręcz bez zbroi)

|

ATEMI JUTSU
(sztuka ataków na punkty witalne)

|

Systemy i kierunki walki wręcz przy minimalnym uzbrojeniu

|

WAJUTSU
(walka wręcz z użyciem broni)
YAWARA
(alka wręcz bez broni)
TAIJUTSU
(walka wręcz z użyciem małych, ukrytych broni)

|

JIU JITSU

|

JUDO i AIKIDO

|

JIU JITSU - JUDO - AIKIDO - systemy, które powstały na bazie JIU JITSU

Daito Ryu, Aikijujitsu

Daito Ryu jest jednym z najsławniejszych i najskuteczniejszych klasycznych kierunków Jiu Jitsu. System ten został stworzony przez mistrza Minamoto no Shinra Saburo Yoshimitsu (1045 - 1127) ostatniego wnuka cesarza Seiwa. Yoshimitsu nauczał So Jutsu (włócznia), To Ho (metody walki mieczem) i Tai Jutsu (sztuka ciała). Wsławił się jako lekarz. Przeprowadzał sekcje zwłok na zabitych kryminalistach i przeciwnikach. Na podstawie swoich badań opracował techniki Gyakute i Ichigeki Hissatsu, "techniki zabijania jednym uderzeniem". Na bazie szkoły Daito Ryu powstały takie znane kierunki jak Aikido, Hakkoryu i Hapkido. Do najbardziej znanych współczesnych mistrzów Daito Ryu należał Sokaku Takeda (1858 - 1942). Był on nauczycielem Morihei Ueshiby, twórcy Aikido i Ryuho Okuyamy, twórcy Hakkoryu. Jeden z jego uczniów Horikawa Kodo (1894 - 1980) został oznaczony najbardziej prestiżowym odznaczeniem w społeczności japońskiego Budo - "Orderem wiecznego panowania ". Mimo, że obecnie jest na świecie wiele szkół, które noszą nazwę Daito Ryu, tylko w nielicznych nauczany jest oryginalny przekaz rodziny Takeda z Japonii.

Inne szkoły

Wymieniam tylko kilka, najbardziej znanych. Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu została założona przez mistrza Choisai Ienao. Nauka w szkole oprócz walki wręcz zawierała również naukę posługiwania się broniami jak również naukę strategii wojennej i budowy fortyfikacji. Co ciekawe ten system jest nauczany w Japonii cały czas w niezmienionej formie. Inny słynny system to Kito Ryu stworzony przez mistrza Ibaragi Sensai. Mistrz Jigoro Kano oparł swój system walki Judo Kodokan w dużej mierze o techniki tej szkoły. W 1616 mistrz Oguri Niemon założył swoja szkołę pod nazwą Oguri Ryu Ju Jitsu. Charakterystyczne dla tej szkoły były techniki opracowane dla ludzi walczących w zbroi i bez. Główna doktryna szkoły - Wajutsu (sztuka miękkości) odnosiła się do łagodnych, ale bardzo skutecznych technik walki. W Europie i USA najbardziej znana jest szkoła Yoshin Ryu. Założona okolo1680 roku prawdopodobnie przez mistrza Akayama Shirobei Yoshitoki. Uczniowie tej szkoły byli prekursorami i twórcami wielu znanych szkół Jiu Jitsu w Japonii. W sumie kroniki japońskie wspominają o około siedmiuset szkołach Jiu Jitsu.

Judo

Judo " Łagodna droga " została stworzona przez mistrza Jigoro Kano w roku 1882. Obecnie Judo rozwija się jako sport olimpijski i w mniejszym stopniu nauczane jest jako samoobrona. Jigoro Kano uczył się dwóch klasycznych styli Jiu Jitsu - Kito Ryu i Tenshin Ryu. Judo zostało dostosowane do ówczesnych trendów w Japonii jako forma ćwiczenia fizycznego i bezpieczny sport. Zostały wyeliminowane techniki niebezpieczne dla zdrowia, w tym uderzenia. Jigoro Kano propagował swoją szkołę nie tylko jako sport, ale również system edukacyjny. Na początku używał nazwy Kano Jiu Jitsu a później Kano Judo. Nazwę Kodokan zaadoptował od znanej świątyni Shito. Nazwa Judo pochodziła od jednej ze szkół tradycyjnego Jiu Jitsu. Mistrz Kano, aby odróżnić swój kierunek od tradycyjnych systemów ostatecznie nazwał Judo Kodokan.

Techniki Judo zawierają Ukemi (pady), Nage waza (techniki rzutów), Ne waza (techniki walki w parterze). W samoobronie używa się też technik uderzeń - Atemi. Obecnie judo jest jednym z najbardziej znanych sportów walki i dyscypliną olimpijską.

Judo/Daito połaczenie

Shiro Saigo (1863 - 1922) był członkiem klanu Daito, trenował Daito Ryu Aikijitsu. Został "zwerbowany" przez Jigoro Kano do Judo Kodokan. Jego doświadczenie w obu stylach zaowocowało licznymi zwycięstwami w pojedynkach z przedstawicielami innych szkól Jiu Jitsu. Był na pewno postacią, która przyczyniła się do rozsławienia szkoły mistrza Kano.

Aikido

Oznacza w wolnym przekładzie "Drogę harmonii" . W tej sztuce walki w odróżnieniu od tradycyjnych szkół Jiu Jitsu nie używa się oryginalnych, ostrych broni. Miecz został zastąpiony drewnianym bokkenem, tanto - nóż jest również drewniany. Trzecim popularnym przyrządem jest jo - 130 cm kij. Mistrz Morihei Ueshiba ostatecznie ukształtował swoją szkołę w 1942 roku. O sensei był człowiekiem bardzo religijnym, wprowadził do swojego systemu elementy medytacji zen jak i zasady moralne z religii Shinto. Zasady techniczne Aikido polegają na nie stawianiu oporu przeciwnikowi, ale wręcz wchłanianiu jego ataku. Morihei Ueshiba przez wiele lat uczył się sztuki walki w szkole Daito Ryu Jiu Jitsu bezpośrednio u mistrza Sokaku Takedy. W Aikido nie ma zawodów, wyróżnia się jednak wiele odmian i kierunków. Tzw. "miękkie" kierunki służą głownie jako formy rekreacyjne, dla zdrowia, natomiast "twarde" bardziej ukierunkowane są na naukę samoobrony.

Judo/Aikido połączenie

Twórcy Judo i Aikido nie wprowadzili wszystkich technik klasycznego Jiu Jitsu do swoich styli. Wybrali tylko te elementy, które najbardziej pasowały do koncepcji walki w ich kierunkach. W celu powiększenia swojej wiedzy, za zgodą swoich nauczycieli judocy uczyli się Aikido w Honbu Dojo zaś aikidocy w Kodokanie. Niektóre współczesne szkoły są kompilacją Judo i Aikido. Jednym z takich kierunków jest Myamaryu Combat Jiu Jitsu, którego twórcą jest Antonio Pereira. Uczył się on początkowo walki wręcz dla komandosów Combato w czasie II wojny światowej. W 1961 wyjechał na sześć miesięcy do Japonii, gdzie codziennie trenował na macie po 8 godzin. Uczył się m.in. u Kisshomaru Ueshiba, syna O sensei. Uzyskał stopień 2 dan w Judo Kodokan oraz oficjalny certyfikat nauczyciela Aikido wydany przez Honbu Dojo. Myamaryu Jiu Jitsu łączy techniki Judo, Aikido i systemów combat.

Danzan Ryu

Chińska specyfika Danzan Ryu wywodzi się z Hawajów. Twórca Danzan Ryu, mistrz Seisho Okazaki urodził się w 1890 roku. Seisho wraz z rodziną przybył na Hawaje z Japonii w 1906 roku. W 1909 lekarze stwierdzili u młodego chłopca nieuleczalna gruźlicę. Okazaki nie poddał się jednak chorobie i zaczął trenować Jiu Jitsu u mistrza Yoshimatsu Tanaki. Dzięki treningom choroba cofnęła się, postanowił poświęcić się nauce Jiu Jitsu. Uprawiał m.in. Yoshin Ryu, Iwaga Ryu, Kasagabe Ryu Jiu Jitsu. Danzan Ryu zawiera techniki wszystkich tych szkół. Do programu nauczania zostały dodane techniki uderzeń i kopnięć z Karate, techniki walki nożem z systemów filipińskich oraz elementy hawajskiego systemu Lua. Poza technikami walki mistrz Okazaki nauczał również elementów medycyny tradycyjnej takich jak Kappo czy Seifuku Jitsu. Jednym z jego najlepszych uczniów był Wally Jay.

Hakkoryu Jiu Jitsu

Ten styl Jiu Jitsu stworzył w roku 1941, w Japonii mistrz Ryuho Okuyama. Uczył się on Daito Ryu Jujitsu i Shiatsu. W swoim systemie połączył wiedzę z zakresu sztuki walki i japońskiego masarzu. Hakkoryu " szkoła ósmego światła " stosuje w swoim arsenale ataki na punkty witalne. Główną dewizą szkoły jest użycie minimalnej siły dla maksymalnej efektywności. W treningu tej sztuki walki stosuje się również walką różnymi przyrządami.

Hapkido

Twórcą Hapkido był koreańczyk Yong Shul Choi który od 1919 do początków II wojny światowej uczył się u japońskich mistrzów Daito Ryu AikiJitsu. Choi połączył techniki Jiu Jitsu z koreańskimi sztukami walki, Hwarang do i Taekyn. To połączenie dało bardzo efektywny styl do samoobrony. Dodatkowym elementem ćwiczonym w tym stylu była samoobrona za pomocą laski.

Modern jiu Jitsu

To określenie dotyczy nowoczesnych systemów Jiu Jitsu, tych które powstały po II wojnie światowej w Europie lub na dwóch kontynentach amerykańskich. Głównie twórcami tych kierunków byli eksperci Jiu Jitsu i zachodnich dyscyplin Boksu czy Zapasów. W wielu przypadkach modern JJ nie przypominał swojego pierwowzoru (Nihon Jiu Jitsu) nie tylko pod względem technik, ale i metodyki treningu. W Europie na pewno prekursorem MJJ był Japończyk Minokosuke Kawaishi, który dopracował metodykę treningu, techniki dla potrzeb Europejczyków. Silne wpływy na rozwój modern Jiu Jitsu mieli niemieccy eksperci Jiu Jitsu, którzy pobierali naukę JJ bezpośrednio od ekspertów Judo Kodokan i Yoshin Ryu Jiu Jitsu. Do dziś znana jest szkoła Ericha Rahna (Schule Rahn Jiu Jitsu) z Berlina. Dużą sławą cieszyła się też szkoła Fr. Van Haesendockaa z Holandii. W Wielkiej Brytanii twórca potęgi WJJF (obecnie WJJKO) był były zapaśnik i bokser oraz ekspert Jiu Jitsu - James Blundell. Jego następca Robert Clark opracował nowe techniki bardzo efektywne w walce wręcz.

Kenpo Karate

Nowoczesna forma karate zbudowana na bazie Kenpo Jiu Jitsu, które stworzył mistrz Jamese Mitose na Hawajach w 1941 roku. Była to kombinacja nacisków na punkty witalne podobnych do japońskiej Atemi Waza w połączeniu z technikami zapaśniczymi. Kenpo "zamerykanizował " przyjaciel J. Mitose, K.S. Chow. Z kolei jego uczeń Ed Parker zmienił i unowocześnił metodykę treningu oraz kombinację do walki.

Sambo

Wbrew pozorom rosyjska walka Sambo ma dużo wspólnego z Jiu Jitsu. Twórcą systemu był Wasyl Oshepko. Uzyskał stopień 2 dan w tokijskim Kodokanie. W 1913 otworzył klub Judo we Władywostoku. Wprowadził do swojej metodyki treningu kilka zmian, m.in. dodał techniki walki pochodzące z narodowych zapasów (m.in. Czidaoba, Giulesz, Guszti). Inną nowacją było zastąpienie klasycznej judogi (stroju do ćwiczeń Judo) ubiorem, który składał się z tzw. kurtki (odpowiednik gi) z pasem oraz krótkimi spodenkami. Sambo ćwiczy się w butach zapaśniczych. Ta niezbyt istotna wbrew pozorom szczegół miał duży wpływ na rozwój techniki i taktyki walki. Cechą charakterystyczną " samooobrony bez broni ("SANozaszita Bez Orurzija") są techniki dzwigni na nogi, bardzo efektywne. W wersji sportowej nie wolno stosować uderzeń. W wersji walki wręcz, która została utworzona w latach 1920 - 1930, specjalnie dla służb mundurowych stosuje się techniki uderzeń z boksu francuskiego - Savate i angielskiego. Ponadto opracowana jest specjalna strategia walki dla oddziałów specjalnych.

Jukado

Twórcą stylu jest mistrz Bruce Tegner postać bardzo ciekawa i szanowana w świecie sztuk walki w USA. Oboje rodzice B. Tegnera byli zawodowymi instruktorami Judo i Jiu Jitsu. Od najmłodszych lat dzięki rodzicom brał udział w treningach sztuk walki. Ćwiczył m.in. Karate Shukokai, gdzie otrzymał 5 dan od Japońskiej Federacji Karate, Aikido, Savate. Był najmłodszym amerykańskim mistrzem Judo. Swój styl Ju Ka Do sworzył w latach 60 - tych ubiegłego stulecia na bazie Jiu Jitsu (Ju), Karate (Ka) i Aikido (Do). Jest to doskonały i eklektyczny system walki zawierajacy w programie nauczania m.in. przyrządy takie jak Tambo (40 cm pałka), Yawara (15 cm kijek).

Goshinjitsu

Nazwa Goshinjitsu oznacza "sztukę samoobrony". Tę formę Jiu Jitsu rozwinął Tatsu Tanaka, który otworzył swoje dojo w Tokyo w 1952 roku. Mistrz Tatsu Tanaka opracował w ramach swojego programu 21 technik obron przeciwko atakowi nożem, pałką, pistoletowi, uchwytom i uderzeniom. Wyeliminował z programu nauczania techniki uderzeń oraz techniki niebezpieczne.

Hawajskie kierunki Jiu Jitsu

Hawaje na początku XX wieku były rejonem, gdzie spotykały się sztuki walki z Japonii i Chin. Na terenie wyspy znajdowało się wiele klubów, była dość ostra rywalizacja a poziom nauczających sztuki walki siłą rzeczy musiał być wysoki. Taki klimat sprzyjał powstaniu rożnych nowych kierunków będących miksem szkół chińskich i japońskich. Jednym z takich przykładów jest szkoła mistrza Jamesa Mitose - Kempo Jiu Jitsu. J.Mitose nauczał m.in. Willama Chow, który z kolei był nauczycielem Eda Parkera, twórcy Kenpo Karate. Innym jego znanym uczniem był Adriano Emperado (Kajukenbo) . Kierunek kenpo jiu Jitsu charakteryzuje się dużą ilością technik atemi, które zostały zaadaptowane z chińskich sztuk walki.

Small Circle Jiu Jitsu

Small Circle Jiu Jitsu stworzył prof. Wally Jay, jeden z najbardziej szanowanych praktyków "łagodnej sztuki" w USA. W. Jay rozpoczął swoja przygodę ze sztukami walki w wieku 11 lat od Boksu. Trening Jiu Jitsu podjął w wieku 18 lat nie przerywając treningów bokserskich. Pięć lat później zaczął trenować styl Danzan Ryu u bezpośredniego ucznia, mistrza i twórcy stylu Seisho Okazaki, Juana Gomeza. Podstawową zasadą stylu Small Circle JJ są "dwie drogi" ruchów nadgarstka, techniki opartej na bolesnych dzwigniach. Wally Jay był nauczycielem wielu znanych postaci ze świata martial arts. Uczył m.in. Bruce Lee technik chwytów i dzwigni.

Kajukenbo

Twórcą tego bardzo ciekawego kierunku jest Adriano Emperado, ekspert Escrimy i Kempo Jiu Jitsu. Kajukenbo jest syntezą Ka (Karate), Ju (judo i Jiu Jitsu), Ken (Kenpo), Bo (boksu). Powstał na Hawajach w latach 1942 - 1952. Adriano Emperado był głównym twórcą systemu, ale w realizacji programu pomagali mu eksperci Karate, Jiu Jitsu, Judo, Boksu. Program szkoleniowy zawiera również techniki posługiwania się różnego rodzaju przyrządami (w tym i escrimę) oraz oczywięcie techniki zapasnicze i uderzenia.

Gracie Jiu Jitsu (Brazylijskie Jiu Jitsu)

Styl, który zyskuje coraz większą popularność w świecie dzięki zwycięstwom swoich przedstawicieli w turniejach walki wręcz m.in. Ultimate Fighting Championship czy Vale Tudo. Podstawą szkoły jest perfekcyjnie rozwinięta walka w parterze (ne waza). Gracie Jiu Jitsu stworzył w latach 30-tych Carlos Gracie. Był on uczniem japońskiego mistrza Judo i Jiu Jitsu Mitsuyo Maedy. W młodości Carlos interesował się tzw. Street fightingiem i boksem, był zwycięzcą wielu turniejów walki wręcz. Swój system oparł na doświadczeniach z brazylijskiej ulicy, w Boksie, Zapasach i oczywiście Jiu Jitsu. W latach 80-tych Rorion Gracie (syn Helio Gracie, brat Carlosa) rozreklamował BJJ w USA wygrywając pojedynki bez reguł z amerykańskimi ekspertami walki wręcz. Następnym etapem były turnieje tzw. "bez reguł" - UFC, gdzie w wielu przypadkach eksperci BJJ wygrywali całe turnieje. Obecnie Jiu Jitsu rodziny Gracie stało się podstawą w szkoleniu zawodników turniejów pełnokontaktowych takich jak UFC, Pride czy Vale Tudo.

Kamenkan Jiu Jitsu

Japońskie słowo Kamekan oznacza "żółwią jamę". Nie jest to nazwa nowego systemu czy szkoły Jiu Jitsu. Jest to raczej nazwą oryginalnego dojo, w którym jest nauczane. Jest to zarazem kombinacja różnych styli moder i klasycznego Jiu Jitsu. Wiele technik zostało zmodernizowanych przez sensei Harrego Glackina, który do swojego programu zaadoptował różne techniki z kilku szkół JJ. Swój system nazwał "Goshindo Martial Arts". Bazą dla GMS były elementy Yoshitsune , nauczanych przez Michaela Depasquale, Myama Ryu - Antonio Parerry i Hakko Ryu - Azo Ninamiya. Poza tym w systemie H. Glackina naucza się również elementów "Białego smoka" Kung Fu, Aikido i Daito Ryu. System jest stale modernizowany i adoptowany do różnych sytuacji samoobrony.

Sport Jiu Jitsu

Przez wiele lat jedyną sportową formą Jiu Jitsu było Judo lub Sambo. W latach 70 - tych ubiegłego stulecia eksperci z różnych krajów starali się stworzyć przepisy sportowe w wolnej walce. Techniki walki musiały obejmować zarówno techniki zapaśnicze jak i techniki uderzeń kończynami w celu uwydatnienia różnicy pomiędzy klasycznym Judo a Jiu Jitsu. Prekursorami w utworzeniu pierwszych otwartych zawodów Jiu Jitsu byli Niemcy. Obecnie na świecie działa kilka federacji o zasięgu międzynarodowym, które regularnie rozgrywają zawody sportowe na poziomie mistrzostw świata i kontynentu. Do najbardziej znanych należą International Ju Jitsu Association, International Sport Ju Jitsu Association, International Ju Jitsu Federation. Omawiając sportowe aspekty Jiu Jitsu należy wspomnieć o zawodach w Brazylijskim Jiu Jitsu. Regulamin obejmuje tylko techniki stricte zapaśnicze (rozszerzone techniki Judo) bez uderzeń.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.