magazyn Świat Nei Jia
NR 40 (LUTY-MAJ 2005)
JUBILEUSZOWE WYDANIE

Kendo

MIECZ JAPOŃSKI - GŁOWNIA
Janusz Cyl

Choć miecz japoński przetrwał w postaci prawie niezmienionej od XII wieku, to kolejne pokolenia mistrzów udoskonalały tę broń i tak. z biegiem czasu, powstała cała gama typów i odmian. Dotyczy to i głowni mieczy, i ich opraw. Szkielet jednak pozostał niezmienny. Być może dlatego bezbłędnie i z łatwością rozpoznajemy miecze samurajów. Z moich obserwacji i doświadczeń wynika jednak, że mało kto potrafi odróżnić miecz tachi od katana, a katana od uchigatana itd. Wymaga to poznania wielu drobiazgów i szczegółów. Dziś proponuję bliższe przyjrzenie się głowni. O jej wytwarzaniu już pisałem. Zajmijmy się więc samym wyglądem. Głownia jest jednosieczna i lekko krzywa. Przypomina nieco głownie szabli. Niekiedy na jej powierzchni widoczny jest wzór damastu, z którego została wykuta. Głownie często posiadają zbrocza lub strudziny, rzadziej wyryte napisy lub reliefy. Zwraca uwagę doskonała geometria głowni, osiągana przez precyzyjny szlif poszczególnych jej płaszczyzn. Najpiękniejszą i zupełnie unikalną cechą jest hamon, powstający przez dodatkowe utwardzenie ostrza. Hamon przybiera piękny falisty wzór, biegnący wzdłuż ostrza. Trzpień głowni nakago jest niehartowany, ryty stalową igłą w charakterystyczna jodełkę.


hada - wzory


tachi


katana


uchigatana


katana - współczesna kopia wykonana przez autora arytkułu


Słowniczek ważniejszych terminów:
hada - wzór damastu
hamon - tzw. linia hartu. Jasna falista linia stanowiąca kontur dodatkowo utwardzonego ostrza. Po kształcie, jaki przybiera, znawcy oceniają jakość głowni. Wyróżnia się 32 typy i szereg wariantów
iigane - całość ostrza
iihada lub ii - słabiej hartowana część ostrza, między hamonem a shinogi
kissaki - sztych. Dla starszych głowni charakterystyczne typy to: chu-kissaki, fukura-kareru i ko-kissaki
mekugi-ana - otwór w trzpieniu głowni na kółeczek bambusowy - mekugi, klinujący trzonek rękojeści
mune - tylec głowni
nagasa - długość ostrza, dla miecza tachi - ponad 2 shaku, katana około 2 shaku. (Shaku około 30,3 cm.)
nakago - trzpień głowni. Na większości trzpieni widnieją wyryte sygnatury mieczników oraz daty. Niekiedy umieszczano informacje dotyczące np. sposobu testowania głowni. Niekiedy miecznicy podpisywali głownie nazwiskiem swego mistrza, co utrudnia czasem właściwą identyfikację
shinogi - ość
shinogi-ji - część płazu między ością a tylcem
shinogi-takashi, shinogi-hikusi - przekroje głowni
sori - krzywizna głowni, najczęściej mieści się między 1 a 3 cm
yakiba lub ha - utwardzona dodatkowo część tnąca ostrza
yokote - linia oddzielająca sztych od ostrza

Artykuł ukazał się w czasopiśmie "Wojownik" nr 3/1993

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.