Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 10 (LUTY 2000)


Prezentacja styli

SZTUKI WALKI MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH CHIN

Andrzej Kalisz
yiquan@yiquan.com.pl

Chińskie sztuki walki zdobyły już sobie określoną renomę w świecie zachodnim. Terminy kung-fu (gongfu) i wushu spotyka się w słownikach języków europejskich. Interesujący się wschodnimi sztukami walki potrafią bez trudu wymienić kilka najpopularniejszych systemów pochodzących z Chin, a niektóre wydawnictwa wymieniają ich kilkadziesiąt. Są to jednak zawsze style uprawiane przez Hanów (rodowitych Chińczyków). Tymczasem obszar Chin zamieszkuje wiele mniejszości narodowych, które wypracowały własne, oryginalne metody walki. Niektórzy słyszeli o zapasach mongolskich. Czasami pojawiają się w zachodnich publikacjach wzmianki o tajemniczych sposobach walki Tybetańczyków. Takie chińskie systemy jak Hop-gar kuen (Xia jia quan), czy styl białego żurawia, powołują się na rodowód tybetański (istnieje również inny styl białego żurawia, uprawiany głównie w prowincji Fujian, o innym rodowodzie). Generalnie jednak niewiele wiadomo o sztukach walki różnych narodowości z terenu Chin. Pojawiające się niekiedy wzmianki są nieliczne i niezwykle skąpe. Tym niemniej spróbują przedstawić tutaj skromne rezultaty moich poszukiwań, opartych o chińskie materiały źródłowe, by przynajmniej w niewielkim stopniu zapełnić pustkę niewiedzy, dotyczącej tego interesującego zapewne wiele osób tematu.

Mężczyźni narodowości A'chang z prowincji Yunnan znani są z biegłości w posługiwaniu się szablą. Uprawiają też oni różne odmiany walki wręcz. Szczególnie charakterystyczne są formy: "cztery kierunki" i "krzyż". Obydwie wykonuje się na planie krzyża, z tym że pierwszą rozpoczyna się i kończy na środku, a drugą na końcu jednego z ramion krzyża. Niekiedy ćwiczy się na wbitych w ziemię, tworzących kształt krzyża palach. Istnieją formy naśladowcze, między innymi koguta i małpy.

Sztuka walki narodowości Bai z prowincji Yunnan przypomina style wywodzące się z klasztoru Shaolin.

Metody walki narodowości Bulang (prowincja Yunnan) zawierają m.in. formy żaby. Techniki są krótkie, ruchy żywe, szeroko stosuje się uderzenia łokciem. Do podstawowych metod treningowych należy wykonywanie skoków z jednego wykopanego w ziemi dołu do drugiego. Zwykle przygotowuje się trzy doły.

Sztuka walki narodowości Dai (prowincja Yunnan) sięga swymi korzeniami daleko w przeszłość. Istnieją wzmianki z okresu dynastii Ming (1368-1644). Osiedlanie się Chińczyków w rejonach zamieszkanych przez Dai'ów spowodowało, że włączyli oni do swych metod wiele elementów chińskich. W końcowym okresie panowania Mingów w wioskach narodowości Dai nauczali mistrzowie pochodzący z prowincji Henan i Shandong. Niektóre z ćwiczonych form to "wielka powódź" (walka z wieloma przeciwnikami), "kwiat śliwy", "tygrys rzucający się na ofiarę", "cztery kierunki". Łokcie trzymane są blisko ciała, pozycje mocne, techniki rytmiczne - miękkie i twarde, wykorzystuje się siłę przeciwnika. Mówi się niekiedy, że ruchy zainspirowane zostały pracą czółenka tkackiego. Wiele technik powstało przez naśladowanie zwierząt: tygrysa, słonia, bawołu, jelenia, małpy, pawia, czapli, węża, żaby, kraba. Wykorzystuje się różne rodzaje broni: szablę, podwójną szablę, halabardę, kij, włócznię. Dwie szable używane jednocześnie określane są jako "kły słonia". Podczas świąt odbywają się pokazy łączone z tańcem przy muzyce bębnów.

Trening walki narodowości De'ang (Yunnan) koncentruje się na rozwoju sprawności lewej ręki. De'angowie uważają, że jest to główny element zapewniający pokonanie praworęcznego przeciwnika.

Styl walki uprawiany przez narodowość Dong (w Guangxi - rejonie autonomicznym narodowości Zhuang) opiera się na szybkich, silnych ruchach rąk, rzadko stosuje się techniki nożne.

Mężczyźni narodowości Jingpo (Yunnan) nie rozstają się nigdy z bronią przypominającą szablę umieszczoną na drzewcu (w rodzaju halabardy). W technikach odzwierciedlone zostały ruchy charakterystyczne dla pracy na roli, przedzierania się przez dżunglę, walki z dzikimi zwierzętami. Podkreśla się znaczenie zdecydowanego ataku. Wypracowane zostały także metody umożliwiające zwycięstwo w przypadku, gdy utraci się broń. Duże znaczenie mają umiejętności aktorskie, umiejętność oszukania i zaskoczenia przeciwnika. W krytycznej sytuacji wszystko może stać się bronią: garść piasku, własna odzież, a nawet buty. Pokazy uświetniają tradycyjne święto, które odbywa się piętnastego dnia pierwszego miesiąca księżycowego.

Wśród narodowości Lahu (Yunnan) rozpowszechniony jest trening form tygrysa, kaczki, koguta, niedźwiedzia, małpy. Używa się przede wszystkim dłoni i łokci. Podstawową bronią jest rodzaj maczety, którą mężczyźni zawsze noszą przy sobie.

Systemy uprawiane przez narodowość Miao (Yunnan) są bardzo zróżnicowane. Formy są stosunkowo proste, nie obowiązują przy tym ścisłe reguły ich wykonania. Często ćwiczy się z partnerem siedzącym na ramionach. Jedną z broni jest rodzaj fujarki, charakterystycznej dla tej narodowości. Ciekawe jest też użycie jako broni drewnianej ławki. Miao mieszkający w Guangxi uprawiają styl zwany "niskim", ze względu na niskie postawy. Stosuje się w nim dużo przechwytów i dźwigni.

Przedstawiciele narodowości Wa (Yunnan) posługują się przede wszystkim szablą i tarczą. Ruchy są mocne i obszerne.

Wzmianki o sztuce walki narodowości Yao (Guangxi, Hunan) pojawiają się w okresie dynastii Sui (581-618) i Tang (618-907). Postawy są niskie, ruchy krótkie, twarde. Ćwiczenia wykonuje się grupowo. W 1927 roku powstała organizacja stylowa.

Style walki narodowości Yi (Yunnan) są zróżnicowane. Przekaz odbywa się w obrębie rodu i wioski. Podczas świąt odbywają się zawody z towarzyszeniem gry bębnów. W jednej z form współzawodnictwa dozwolone są tylko kopnięcia - kilka ściśle określonych metod.

Podczas gdy na Zachodzie niektórzy mówią o istnieniu w Tybecie niezwykłych, bardzo tajemniczych systemów walki, dostępne mi źródła chińskie wspominają tylko o doskonałych umiejętnościach narodowości Zang (Tybetańczyków) w posługiwaniu się szablą. Noszona ona była ukryta pod połami chałata - jej nagłe użycie zaskakiwało przeciwnika. Szybkość była (jest?) kluczowym elementem tej sztuki. Jej świadectwo stanowiła umiejętność porąbania w locie podrzuconego w górę kawałka drewna na jak największą liczbę części.

Narodowość Zhuang stanowi największą liczebnie mniejszość narodową Chin. Zamieszkują oni głównie w ich własnym narodowościowym rejonie autonomicznym Guangxi. Ich sztuki walki mają dużo wspólnego z tzw. stylami południowymi, uprawianymi przez Chińczyków. Dostrzec można związki z tradycyjną filozofią chińską - jedna z ćwiczonych form nosi nazwę "yin-yang".

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.