NR 1 (MAJ 1998)
QIGONG (część 2)
Piotr Hańderek
W części drugiej chciałbym dokładniej omówić teorię oraz zasady treningu QIGONG. Zanim jednak do tego przejdę, chciałbym zastanowić się ogólnie nad celami ćwiczenia QIGONG, tzn. po prostu po co się to robi? QIGONG ćwiczyło się i ćwiczy aktualnie dla osiągnięcia czterech celów.
1. UTRZYMANIE ZDROWIA
Idea ta realizowana jest generalnie na dwa sposoby:
(1) wyciszenie umysłowe i duchowe (osiągnięcie spokoju i
równowagi); wychodzi się tutaj z założenia, że emocje mają
ogromny wpływ na QI - powodując np. zastoje w meridianach,
nadmiary (złość "przeładowuje" meridian wątroby,
powodując jej uszkodzenie, depresja powoduje wrzody, żołądka
itd. [więcej na ten temat można znaleźć w książkach o
medycynie chińskiej], gdy natomiast umysł zostanie wyciszony
następuje samoregulacja, QI - płynie mocnym i równomiernym
strumieniem, likwidując wszelkie zastoje, blokady itp.;
(2) systemy ruchowe - polegają one na wykonywaniu określonych
ruchów zwiększających przepływ energii wokół i do
narządów wewnętrznych, gdy narządy te posiadają więcej QI
są po prostu zdrowsze ( i sprawniejsze); pomocne okazały się w
tych systemach obserwacje zwierząt, przykładem może tutaj być
QIGONG WU CHIN SI (tzn. Zabawy Pięciu Zwierząt).
Podsumowując, sedno tych QIGONG-ów zawiera się w: poruszeniu
zastojów QI w organizmie (NADMIARY) oraz na doprowadzeniu QI do
miejsc, gdzie jej brakuje (NIEDOBORY).
2. PRZEDŁUŻENIE ŻYCIA
Część mistrzów QIGONG nie ograniczyła się tylko do
regulacji QI płynącej w organizmie, lecz postanowiła ogólnie,
całościowo wzmacniać energię płynącą w organizmie ludzkim.
Oczywiście efektem takich zabiegów, ich celem, było długie
zdrowe życie (praktykowali to głównie mnisi taoistyczni i
buddyjscy - utarło się wśród nich takie powiedzenie:
"Kto umiera w wieku l20 lat - umiera młodo").
Jednym ze styli tego nurtu jest QIGONG PRZEMYWANIA SZPIKU
KOSTNEGO (chyba największego osiągnięcia chińskiej
energetyki). Zasada jego działania polega na
"czyszczeniu" i wzmacnianiu szpiku kostnego, przede
wszystkim kręgosłupa. Szpik produkuje komórki krwi, ta
natomiast odżywia i oczyszcza wszystkie organy ciała. Stąd od
jakości i ilości krwi zależy stan całego ciała, jest ona po
prostu: "kluczem do zdrowia wszystkich organów".
3. SZTUKI WALKI
W sztukach walki wiedzę o energetyce wykorzystuje się na dwa
sposoby (są to, tzw.TWARDE QIGONGI):
(1) kształtując odporność na ciosy (wykonuje się uderzenia,
stopniowo w czasie je wzmacniając, we wrażliwe miejsca na ciele
oraz koncentruje się na tych miejscach), przykładem mogą tutaj
być: QIGONG ŻELAZNEJ KOSZULI I ZŁOTEGO DZWONU;
(2) ucząc się uderzeń na tzw. punkty witalne (z kilkuset
punktów akupunkturowych stosuje się uderzenia na 108; skutkiem
tychże może być: zatrzymanie oddechu, chwilowy paraliż, a
nawet śmierć). W Chinach można zobaczyć pokazy, na których
mistrzowie tych styli popisują się np. zginając włócznie
oparte na gardle, wytrzymując potężne uderzenia, bez dotykowo
rozbijając wskazane cegły ze stosu, itp.
4. OŚWIECENIE
Tym aspektem QIGONGu zajmują się głównie taoiści oraz buddyści (dawniej również alchemicy chińscy). Proces ten polega na doprowadzeniu QI do czoła (Górnego Dan Tien), który wg poglądów chińskich jest "Mieszkaniem Ducha" (SHEN). Dzieje się to w ten sposób, że QI ulega stopniowej "destylacji" (tj. oczyszczeniu i usubtelnieniu) w trzech "tyglach", tzn. Dan Tienach", Dolnym, Środkowym i Górnym. W "Polu Eliksiru" (D. T. Dolny) najniższa (najmniej subtelna) postać energii zostaje "podgrzana" (następuje jej wzmocnienie i oczyszczenie), a następnie przesłana do Środkowego Dan Tien. Analogiczny proces następuje w tymże miejscu, a następnie QI, już bardzo oczyszczona i subtelna, zostaje przekazana do "calowego pólka" w "twarzy między oczyma" (chodzi oczywiście o Górny Dan Tien). Powoduje to "naenergetyzowanie" ducha, a w efekcie jego oświecenie.
Najlepiej proces ten zobrazuje cytat z dzieła alchemicznego pt. "HUI MING JING" (wszystkie określenia powyżej, w cudzysłowu, pochodzą z tego pisma): "Kiedy wykształcisz diamentowe ciało bez żadnego wypływu; Pilnie ogrzewaj korzenie świadomości i życia; Rozpal ogień w błogosławionej zawsze bliskiej krainie; I tam ukryte , niechaj zawsze przebywa twe prawdziwe Ja (...)" (wyróżnienia od autora).
TEORIA TRENINGU
Różne koncepcje pracy z energią wytworzyły dwie wielkie
szkoły QIGONG:
1. WAI DAN
(ZEWNĘTRZNY ELIKSIR);
2. NEI DAN
(WEWNĘTRZNY ELIKSIR).
Ad. 1) Celem do osiągnięcia jest tutaj silny i płynny
przepływ QI przez meridiany (czego efektem jest lepsze ukrwienie
i naenergetyzowanie organów ciała, stąd lepsza ich praca,
odporność, itd.). Realizacja tej prostej idei (WAI DAN
odróżnia się od NEI DAN właśnie prostotą) odbywa się na
dwa sposoby:
(1) ćwicząc koncentruje się na kończynach (lekko napinając
mięśnie np. rąk) co powoduje napływ do tych miejsc QI; jak
wiadomo z teorii akupunktury, w rękach i nogach płynie 12
symetrycznych meridianów, które są energetycznymi
odpowiednikami głównych narządów ciała ludzkiego, tak więc
po wytworzeniu wystarczającej ilości energii (wykonuje się
wtedy ćwiczenia relaksujące) QI napływa meridianami do
narządów wewnętrznych i całego ciała [twórcą tej koncepcji
był mnich z klasztoru Shaolin - Bodhidharma, który napisał
dzieło: "O zmianie mięśni i ścięgien" opisujące
ten system],
(2) w drugim systemie ćwicząc także napina się mięśnie,
lecz tym razem wokół narządów wewnętrznych co powoduje
gromadzenie się QI bezpośrednio przy i w narządach, po
zrelaksowaniu następuje, lepsze niż poprzednio, ich
naenergetyzowanie; przykładem takiego QIGONGU może być styl
OŚMIU KAWAŁKÓW BROKATU.
Ad. 2) W systemach NEI DAN istota pracy z QI jest odwrotna -
rozbudzenie energii następuje we wnętrzu organizmu a następnie
jest ona doprowadzana do kończyn. Proces gromadzenia energii
rozpoczyna się od Dolnego Dan Tien. Poprzez medytację
(medytacja QIGONG jest medytacją aktywną - tzn. wymaga się
aktywności umysłu, który jest skoncentrowany na Dan Tien),
która polega na oddychaniu brzusznym, gromadzi się tamże QI.
Następnie "przepycha się" ją (mentalnie - tzn.
dzięki pracy i koncentracji umysłu) przez tzw. Mały Obieg
Energii czyli Meridian Poczęcia i Zarządzający (dokładny opis
Małego Obiegu zawarłem w cz. 1). Oczywiście naenergetyzowanie
tych meridianów ma kolosalne znaczenie dla energetyki całego
organizmu, zasilają one wszystkie pozostałe, będąc głównym
rezerwuarem Ludzkiego QI.
W NEI DAN istnieją też inne sposoby "doładowywania"
Małego Obiegu, można na przykład pobierać QI bezpośrednio z
powietrza i siłą woli tamże wtłaczać. Trzeba tutaj dodać,
że wszystkie te czynności są zsynchronizowane z oddechem.
Istnieją różne warianty tych ćwiczeń np.:
(l) wariant z jednym oddechem:
-wdech = pobieramy QI z powietrza, wtłaczamy przez meridian
Poczęcia, Dan Tien Dolny, krocze, meridian Zarządzający w
górę, przez głowę do ust;
-wydech = oczyszczamy oba te meridiany z negatywnej energii (i od
nowa) lub
(2) wariant z dwoma oddechami:
- wdech = QI z nosa do Dolnego Dan Tien;
- wydech = energia płynie przez krocze do początku
kręgosłupa;
- wdech = do poziomu barków (punkt Shun Bei);
- wydech = grzbietem głowy do nosa; itd.
Ten kierunek (w Małym Obiegu) jest zgodny z naturalnym
krążeniem QI w organizmie, w nomenklaturze QIGONGU nazywa się
on "Ścieżką Ognia". Istnieją jeszcze dwa sposoby
pracy z energią w tych meridianach, są to: "Ścieżka
Wiatru" oraz "Ścieżka Wody". W pierwszej,
energię prowadzi się dokładnie jak poprzednio lecz w odwrotnym
kierunku (tzn. nos, głowa, pow. kręgosłupa, ...); w drugiej QI
początkowo kieruje analogicznie jak w Ścieżce Ognia, by w
momencie osiągnięcia podstawy kręgosłupa wprowadzić ją do
jego wnętrza (tzn. do rdzenia kręgowego), a następnie
wnętrzem głowy do punktu Yiantang (leżącego pośrodku między
brwiami) i do nosa. Gdy opanuje się Mały Obieg Energii (tzn.
Ścieżkę Ognia, dwie pozostałe wykorzystywane są tylko w
bardzo konkretnych celach), czyli gdy energia płynie przez niego
i w obfitości, wówczas próbuje się doprowadzić QI do
koniuszków palców celem otwarcia meridianów w kończynach (tj.
rękach i nogach) oraz dostarcza się ją do skóry i szpiku
kostnego. Po nauczeniu się tego, opanowuje się tzw. Duży Obieg
Energii.
Podsumowując, chciałby zwrócić uwagę na psychofizjologiczną
jedność tego systemu tzn., że wszelkie procesy rozwoju
emocjonalno-duchowego (tzn. wyciszenie, samo opanowanie,
polepszenie koncentracji, (...) odbywają się nierozłącznie z
ciałem i w ciele. W tradycji zachodniej brak jest takiej
jedności (albo pracuje się z ciałem, albo z umysłem) co
powoduje dużą dysharmonię i dyskomfort naszej egzystencji
(czego efektem są m.in. choroby!). Myślę, że czeka nas wielka
lekcja QIGONGU - jest nią powrót do owej utraconej PIERWOTNEJ
JEDNOŚCI, która w Chinach nosi wdzięczną nazwę TA0.
Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.
Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:
Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.