"KRÓTKA ANALIZA RĘKOPISÓW DOTYCZĄCYCH SZTUKI WALKI RODZINY CHEN

Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 26 (PAŹDZIERNIK 2002)

KRÓTKA ANALIZA RĘKOPISÓW DOTYCZĄCYCH SZTUKI WALKI RODZINY CHEN
Jarek Szymański
jarek@ChinaFromInside.com

Poniższy tekst oparty jest na dwóch książkach Tang Hao: "Kilka notatek z Gabinetu Xingjian" (Xingjian Zhai Sui Bi, Shanghai 1937) oraz "Badania nad tekstami dotyczącymi sztuk walki" (Wuyi Tuji Kao, Shanghai 1940) a także na artykułach autorstwa Wu Wenhan ("Wuhun" 1997/3), Jin Renshen ("Wuhun" 1997/4) oraz Lu Dimin i Zhao Youbin ("Wudang" 1994/12).

Zdjęcia pochodzą z książek "Sztuka walki Długiej Pięści Taizu ze Świątyni Shaolin" (Shaolin Si Taizu Chang Quan, Beijing 1999) Zhang Liuqing i Diao Huiyin oraz "Chińskie Taiji rodziny Chen" (Zhong Guo Chen Shi Taijiquan, Xi'an 1997).

Obecnie znane są cztery manuskrypty na temat sztuki walki gołymi rękami oraz bronią rodziny Chen z Chenjiagou (wioska ta znajduje się w okręgu Wen, w prowincji Henan):

Oprócz tego istnieje także "Ilustrowany podręcznik walki Długiej Pięści" (Chang Quan Tu Pu).

"Wersja Liangyi", "Wersja Wenxiu", "Zbiór Chen Ziminga" zostały odnotowane w "Dociekaniach prawdy na temat Taijiquan" Xu Zhena ⁽²⁾ (Taijiquan Kao Xin Lu). Xu Zhen otrzymał te materiały od Chen Ziminga w Nanjing (Nankinie) w 1935 roku. "Wersja Sanxing" została skopiowana przez Tang Hao ⁽³⁾ w styczniu 1932 w Chenjiagou - Tang Hao otrzymał ją od Chen Xingsana (1880 - 1942); "Ilustrowany podręcznik walki Długiej Pięści" Tang Hao kupił w Wenyunge w Beiping (dzisiejszy Beijing - czyli Pekin). Książka ta nie była kompletna (brak było kilku stron na początku oraz na końcu książki) dlatego też można było znaleźć tylko 54 postawy z ogólnej liczby 108 postaw, które powinny się tam znaleźć.

Według tych tekstów techniki walki bez broni rodziny Chen można podzielić na dwie kategorie:

1. Styl Długiej Pięści - trzydzieści nazw w pierwszej kategorii są takie same jak te umieszczone w "Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga" ⁽⁴⁾; niektóre zdania w tekście są identyczne z tekstem książki Qi; techniki należące do pierwszej kategorii zawierają: "Taizu (⁽⁵⁾ Xia Nan Tang", "Styl Długiej Pięści" (Chang Chuan), "Trzynaście Postaw" (Shi San Shi), etc.

"Wersja Sanxing" zawiera "Spis Technik Stylu Długiej Pięści" (Chang Chuan Pu). Na końcu tego tekstu zawierajacego klasyczne wierszowane kuplety (Gejue) dla każdego z ruchów, jest też uwaga składająca się z jedenastu znaków a mówiąca, że: "To jest styl Długiej Pięści, który może być przekazywany tylko tym, którzy są pilni w praktyce".

Po zbadaniu rękopisów rodziny Chen i po porównaniu ich z "Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga" i "Taizu Xia Nan Tang" Tang Hao odkrył, że dwadzieścia dziewięć postaw "Stylu Długiej Pięści" można znaleźć w "Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga" a jedenaście w "Taizu Xia Nan Tang"; jeśli chodzi o "Kanon Sztuki Walki" oraz pięć układów (form) "Trzynastu Postaw" dwadzieścia spośród nich można znaleźć w "Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga" a dziewięć w "Taizu Xia Nan Tang". Dlatego też Tang Hao podejrzewał, że "Taizu Xia Nan Tang" wraz z "Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga" stały się podstawą sztuki walki bez broni rodziny Chen. Według Tanga pozostałe techniki zostały stworzone przez Chen Wangtinga, wyjąwszy z tego techniki włóczni oraz kija (które, zgodnie z "Wersją Wenxiu" nie były oryginalnymi technikami rodziny Chen).

"Armatnie uderzenie ręki" (Ji Shou Pao) ruch ze stylu "Długiej Pięść Taizu" (Taizu Chang Quan) ćwiczona obecnie w klasztorze Shaolin (wykonanie: Diao Huiyin):

dla porównania - "Strażnik świątyni uderza w moździeż" (Jin Gang Dao Dui) ruch ze starego stylu Chen Taijiquan (wykonanie: Chen Zhenglei):

Xu Zhen sądził, że "Styl Długiej Pięści" z Chenjiagou powstał ze "Stylu Długiej Pięści Taizu" (Taizu Chang Quan) podczas gdy Tang Hao twierdził, że powstał on na bazie "Kanonu Sztuk Walki Qi Jiguanga" (który był kompilacją szesnastu stylów, a jednym z nich był "Styl Długiej Pięści Taizu"). Ponieważ dwadzieścia dziewięć postaw z podręcznika Qi można znaleźć w Długiej Pięści rodziny Chen, to jeśli wszystkie pochodziłyby ze "Stylu Długiej Pięści Taizu (jak sugerował to Xu Zhen), to czy możliwe byłoby, że pozostałe trzy postawy z książki Qi wywodzą się z pozostałych piętnastu stylów? Tang Hao uznał to za trudne do zaakceptowania.

Jesli chodzi o "Trzynaście Postaw", w rękopisach rodziny Chen zapisanych jest pięć (a tak naprawdę sześć) form. "Wersja Sanxing" w rozdziale "Trzynaście Postaw" (Shi San Shi) wymienia: "Pierwszą Formę" (Tou Tao), "Drugą Formę" (Er Tao), "Trzecią Formę - jej nazwa jest Wielka Czwarta Forma Walki Pieścią" (San Tao - Ci Ming Da Si Tao Chui), "Czwartą Formę nazywaną Czerwona Pięść" (Si Tao - Ci Ming Hong Quan; ostanie dwa zdania opisujące tą formę mówią: "Jeśli chcesz wiedzieć skąd wywodzi się ta sztuka walki, odpowiedź brzmi "Taizu Xia Nan Tang""); "Postawy Armatniego Boksu" (Pao Chui Jiazi; pod listą z nazwami ruchów można przeczytać uwagę składającą się z dziesięciu znaków a mówiącą: "Piętnaście Pięści (i) Piętnaście Wystrzałów (Armatnich), ćwicząc sztukę walki używaj serca (umysłu)").

"Wersja Wenxiu" wymienia: "Pierwszy Zestaw Walki" (Tou Tao Chui Quanjia), "Czwarty Zestaw Walki" (Si Tao Chui Shi), "Piaty Zestaw Walki" (Wu Tao Chui Quanshi), "Postawy Armatniej Pięści, Piętnaście Czerwonych Piętnaście Wystrzałów, ćwicząc używaj serca" (Pao Chui Jiazi Shiwu Hong Shiwu Pao Zou Quan Xin Yong); prócz tego jest też uwaga mówiąca, że drugi układ (Er Tao Chui) i Trzeci Układ (San Tao Chui) zaginęły.

"Wersja Lingyi" zawiera "Pieśń Walki o Pierwszym Układzie (w) Trzynastu Postawach" (Tou Tao Shi San Shi Quan Ge, spis postaw tej formy jest niemal identyczny ze spisem "Pierwszego Zestawu Walki" z "Wersji Wenxiu"), "Drugi Układ Wystrzałowych Pięści Piętnaście Czerwonych Piętnaście Wystrzałów, ćwicz sztukę walki" (Er Tao Pao Chui Shiwu Hong Shiwu Pao Zou Quan); "Trzeci Układ (San Tao); "Czwarty Układ zwany także Czerwonym Układem" (Si Tao Ming Hong Tao), "Pieśń Walki Piątego Układu" (Wu Tao Quan Ge), "Taijiquan zwany także Pierwszym Ukladem albo Trzynastoma Postawami, które są Trzynastoma Złożeniami (Shi San Zhe) albo Trzynastoma Skrętami" (Shi San Zhe). Lista postaw tego ostatniego układu (Taijiquan) jest prawie identyczna ze spisem ruchów Pierwszego Układu.

Według "Wersji Liangyi" Drugi Układ nosi nazwę "Wystrzalowe Pięści" - "Pao Chui", natomiast "Wersja Wenxiu" oraz "Wersja Sanxing" nic o tym nie mówią; poza tym - choć jak wspomniano powyżej - w "Wersji Wenxiu" jest uwaga mówiąca o zaginięciu Drugiego i Trzeciego Układu. Jeśli zalożymy, że "Wystrzałowe Pięści" nie należą do pięciu układów Trzynastu Postaw, wówczas - jako że żaden tekst nie mówi o tych dwóch układach - żaden z nich nie może być uważany za kompletny.

"Podwójne krążenie rękami" (Shuang Gun Shou) ruch z Shaolińskiego stylu "Długiej Pięści Taizu" (Taizu Chang Quan) (wykonanie: Diao Huiyin):

dla porównania - "Krążenie rąk lekkich jak chmury" (Yun Shou) ruch ze starego stylu Chen Taijiquan (wykonanie: Chen Zhenglei):

2. Techniki walki w bliskim dystansie - ta druga kategoria związana jest z technikami walki w bliskim dystansie (Duan Da) wspomnianymi przez Tang Shunzhi ⁽⁶⁾; obejmują one: "Walkę w Krótkim Dystansie" (Duan Da), "Powalające Dłonie" (Liao Shou), "Ściągające Dłonie" (Lu Shou), "Trzydzieści Sześć Technik Powaleń i Przewrotów" (San Shi Liu Gun Die), "Osiemnaście Metod Dźwigni Wojownika Buddy" (Jingang Shi Ba Na Fa; pozostałe trzy podręczniki także zawierają niektóre techniki dźwigni), etc.

Bronie wymienione w pismach rodziny Chen to: włócznia, kij, szabla, podwójna szabla, halabarda (tj. Halabarda Wiosen i Jesieni), podwójne miecze, podwójne maczugi, sierpy etc.

WŁÓCZNIA: Teksty rodziny Chen wymieniają następujące spisy technik z włócznią: "Cztery Włócznie" (Si Qiang), "Osiem Włóczni" (Ba Qiang), "Trzynaście Włóczni" (Shi San Qiang), "Dwadzieścia Cztery Włócznie" (Er Shi Si Qiang). "Cztery Włócznie" i "Osiem Włóczni" zawierają także odpowiednie ćwiczenia z partnerem (Dui Zha Fa), "Dwadzieścia Cztery Włócznie" zawierają rymowane zasady (Ge Jue) i metody ćwiczenia; z "Czterema Włóczniami" związane jest imię Zhang Yide⁽⁷⁾. "Dwadzieścia Cztery Włócznie" są identyczne z tymi, które zostały opisane w książce Qi Jiguanga "Nowa Książka na temat efektywnych technik" (Ji Xiao Xin Shu). W ostatni zdaniu "Rymowanych Zasad Dwudziestu Czterech Włóczni" można przeczytać: "Jeśli pytasz o nazwę tej formy z włócznią, to odpowiedź brzmi Dwadzieścia Cztery Kwieciste Włócznie rodziny Yang".

KIJ: Zbiór Chen Ziminga zawiera dwa podręczniki na temat technik kija (Gun Pu): "Kij Panluo" (Panluo Bang) i "Kij Powietrznego Wiru" (Xuanfeng Gun). "Wersja Sanxing" zawiera tylko "Kij Powietrznego Wiru". Rymowane zasady Kija Panluo mówią: "Świątynia Shaolin, starożytny klasztor buddyjski w Dengchu, w którego pomieszczeniach przebywa pięć tysięcy mnichów; kiedy Czerwona Armia (tj. powstanie Czerwonych Turbanów) licząca milion żołnierzy chciała ją zniszczyć, wtedy Beiluo pokazał swoją magiczną moc. Jeśli chcesz wiedzieć skąd pochodzi ta forma z kijem, (odpowiedź brzmi) Panlu w Shaoling". Tang Hao wyjaśnia, że "Dengchu" to dzisiaj "Dengfeng" tj. okręg w którym mieści się Świątynia Shaolin; "Shaoling" to "Shaolin"; Panluo i Beiluo to imiona bodhisatwów. Choć z tekstu wynika, że rodzina Chen ćwiczyła techniki kija Shaolin, to Tang Hao odkrył, że tylko cztery postawy pochodące z "Kija Panluo" a jedna z "Kija Powietrznego Wiru" są identyczne z technikami z kija Shaolin, natomiast pozostałe postawy są inne.

SZABLA: Zbiór Chen Ziminga zawiera tylko jeden podręcznik technik podwójnej szabli. "Wersja Sanxing" zawiera dziesięć podwójnych (tj. cwiczonych z partnerem) form podwójnych szabli.

MIECZ: Zbiór Chen Ziminga zawiera tylko jeden podręcznik dotyczący technik podwójnych mieczy.

Oprócz wymienionych powyżej tekstów podręczniki te zawierają również: "Ogólną pieśń Klasyka Sztuk Walki (Quan Jing Zong Ge) i "Pieśń o Naciskających Dłoniach (Ji Shou Ge; w "Wersji Liangyi" składa się ona z czterech sentencji, podczas gdy wersja Chen Ziminga zawiera sześć sentencji skopiowanych z innych wersji).

(1) Chen Ziming (? - 1951), spadkobierca w siedemnastym pokoleniu rodziny Chen, słynny mistrz Taijiquan, uczeń Chen Xina; w latach dwudziestych i trzydziestych Chen Ziming stworzył szereg organizacji zajmujących się sztukami walki w Huaiqing a także i innych miejscach w prowincji Henan, w ramach których uczył Taijiquan wielu uczniów.

Później, dzięki rekomendacji Jiang Zichenga (ojciec Jianga był gubernatorem Huaiqing przed rokiem 1911), Chen Ziming przybył do Shanghaju nauczać sztuk walki. Prócz nauczania Chen Ziming napisał swoją słynną książkę "Metoda Taijiquan Rodziny Chen Przekazywana z Pokolenia na Pokolenie" (Chen Shi Shichuan Taijiquan Shu) i skompilował stare manuskrypty w "Zbiór Technik Walki i Technik Walki Bronią Rodziny Chen Przekazywanych z Pokolenia na Pokolenie" (Chen Shi Shichuan Quan Xie Huibian). Została ona później powielona w kilku kopiach, które Chen Ziming dał swoim przyjaciołom, a w tym i Xu Zhenowi.

(2) Xu Zhen (1898 - 1967), znany także jako Xu Zhedong, urodził się w Changzhou w Prowincji Jiangsu, jeden z dziedziców Stylu Wu (Yuxiang) Taijiquan. słynny artysta sztuk walki i pisarz, profesor Literatury Chińskiej na pięciu uniwersytetach, m.in. na Centralnym Uniwersytecie oraz Uniwersytecie Wuhan. Rektor Szkoły Wyższej w Changzhou. Ćwiczył sztuki walki od 14 roku zycia; uczył się wielu stylów, a w tym Cha Quan, Elastyczne Kopnięcia (Tan Tui), Taijiquan, Xingyiquan, Baguazhang, Tongbeiquan oraz Styl Naturalny (Zi Ran Men) od takich mistrzow jak Yu Zhensheng, Ma Jinbiao, Zhou Xiufeng, Yang Shaohou, Hao Yueru, Li Yaxuan, Du Xingwu, Tian Zuosen i innych. Otrzymał autentyczny przekaz w Stylu Wu (Yuxiang) Taijiquan od Hao Yueru. W latach 1920 - 1937 przewodniczył Stowarzyszeniu Sztuk Walki Zhengde w Changzhou. Po wyzwoleniu w 1950 był członkiem zespołu redakcyjnego w Przyjacielskim Stowarzyszeniu Wushu w Shanghaju; w latach 50-tych i 60-tych był sędzią na ogólno chińskich zawodach sztuk walki. Xu Zhen prowadził wnikliwe badania na temat historii i teorii sztuk walki, jak rowniez opublikowal wiele ksiażek dotyczących Taijiquan, Baguazhang, Xingyiquan, Stylu Shaolin i Stylu Rodziny Chang.

(3) Tang Hao (1897 - 1959 ), znany także jako Tang Fangsheng, urodzony w Okręgu Wu w Prowincji Jiangsu, słynny historyk sztuk walki. Urodzony w biednej rodzinie, od najmłodszych lat lubił literaturę i sztuki walki. Po przybyciu do Shanghaju pracował jako dyrektor Szkoły Podstawowej Shang'gong; w Shanghaju Tang uczył się Stylu Sześciu Harmonii (Liuhequan) od Liu Zhen Nan. Później uczył się Xingyiquan i Taijiquan u Li Cunyi i Chen Fake. W 1927 roku został aresztowany jako podejrzany o członkostwo w Partii Komunistycznej, ale dzięki pomocy Zhu Guofu został później uwolniony.

W tym samym roku wyjechał do Japonii studiować nauki polityczne i prawo; w Japonii uczył się Judo, Ken-jutsu i innych sztuk walki. Po powrocie do Chin Tang otrzymał posadę dyrektora wydziału wydawniczego Centralnej Akademii Sztuk Walki (Zhongyang Guoshu Guan); w 1930 przewodzil reprezentacji Centralnej Akademii Sztuk Walki w wizycie w Japonii (w jej skład wchodzili Zhu Guofu, Yang Songshan i inni) w celu przeprowadzenia badań; w 1936 Tang bronił Gu Liuxina i innych w sądzie (byli oni podejrzanymi o udzial w sprawie "Siedmiu Gentelmenów"), w 1941, w momencie inwazji japońskiej, ponieważ Tang był aktywnym prawnikiem, został pochwycony przez japońskich żołnierzy, pobity przez nich, a potem wygnany do Prowincji Anhui.

Po wyzwoleniu w 1949 Tang Hao powrócił do Shanghaju i został wybrany na wiele stanowisk zarówno w organizacjach sportowych jak i politycznych; w 1955 został wybrany na stanowisko doradcze w Państwowym Komitecie Sportu ChRL. Tang Hao napisał wiele książek i artykułów na temat historii sztuk walki i był uważany za pioniera badań na temat historii chińskich sztuk walki oraz chińskiego sportu. Tang stał się wyjątkowo sławny dzięki swoim badaniom na temat historii Taijiquan - po przebadaniu klasyki Taiji, rękopisów rodziny Chen, kronik rodzinnych a także innych tekstów, Tang wysnuł konkluzję, że Taijiquan zostało stworzone/skompilowane przez Chen Wangtinga z Wioski Chenjiagou w Prowincji Henan. W tym samym momencie odrzucił tradycyjny pogląd, że Zhang Sanfeng był twórcą Stylu Taiji.

(4) Qi Jiguang (1528 - 1587), znany jako Yuanjing albo Nantang, wybitny strateg, bohater narodowy Chin. Urodził się w Penglai w Prowincji Shandong, od dzieciństwa uczył się sztuk walki od swojego ojca; w 1544 roku objął swoje pierwsze stanowisko w wojsku, w wieku 28 lat przystąpił do egzaminów wojskowych i został wysłany do Beijing by uczestniczyć w centralnych egzaminach, ale z powodu inwazji Mongołów egzaminy zostały odwołane. Po wielu zwycięskich bitwach przeciw japońskim piratom, Qi został nominowany na stanowisko głównego dowódcy a jego armia oczyściła z piratów Prowincję Shandong. Od 1559 do 1561 pisał swoją najsłynniejszą książkę "Nowa Książka na Temat Efektywnych Technik Walki" (Ji Xiao Xin Shu). Książka uważana za klasykę w dziedzinie strategii oraz sztuk walki, zawiera wiele rozdziałów na temat technik walki bez i z bronią. Jednym z najsłynniejszych rozdziałów jest "Kanon Stylów Walki" (Quan Jing), w którym została opisana 32-ruchowa forma stworzona przez Qi na podstawie 16-tu stylów sztuk walki.

(5) Taizu - czyli Zhao Kuangyin (927 - 976), pierwszy cesarz Dynastii Song, tradycyjnie uważany za twórcę Stylu Długiej Pięści Taizu. Qi Jiguang w swojej "Nowej Książce na Temat Efektywnych Technik Walki" wspomina, że "Pierwszy Cesarz dynastii Song znał Styl Walki w 32 Postawach"; He Liangchen w "Zapiskach na Temat Taktyki" (Zhen Ji) zawarł podobną uwagę ale wspominał o trzydziestu sześciu postawach zamiast trzydziestu dwóch; Tang Shunzhi w swojej książce "Książka o Sztukach Walki" (Wu Pian) pisze: "Styl Długiej Pięści Zhao Taizu używa wielu kopnięć".

(6) Tang Shunzhi (1507 - 1560) znany także jako Yigde, Yinxiu czy też Jingchuan, słynny generał z czasów Dynastii Ming osławiony w walkach z japońskimi piratami; ekspert sztuk walki, posiadający umiejętności w zakresie strategii jak i literatury. W 1559 zdał centralne egzaminy z pierwszą lokatą i został przyjęty do Cesarskiej Akademii (Han Lin). Kiedy był cesarskim inspektorem (Xunfu), nauczył i objaśnił techniki włóczni Qi Jiguangowi. Tang Shunzhi napisał wiele książek wśród których najsłynniejszą jest "Zbiór Literatury Tang Jingchuan" (Tang Jingchuan Wenji) a także "Książkę o Sztukach Walki" (Wu Pian). Prace te zawierają obszerne informacje na temat sztuk walki w okresie Dynastii Ming (1368 - 1644) a także przed Dynastią Ming, zarówno dotyczące technik walki bez broni, jak i z bronią.

(7) Zhang Yide (? - 221), znany także jako Zhang Fei, postać historyczna z okresu Wschodniej Dynastii Han (25 - 220) i Okresu Trzech Królestw (220 - 265); Zhang był słynny ze swojej odwagi i umiejętności walki włócznią; był również zaprzysiężonym bratem Liu Bei i Guang Yu (słynnym ze swojej halabardy) (patrz: "Dzieje Trzech Królestw" Lo Kuan-czung, wyd. Czytelnik 1972 - przyp. tłum). Współcześnie wiele stylów (Xingyiquan, Styl Rodziny Chang) zawiera formy z włócznią nazywane po Zhangu "Włócznią Yide".

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres: