Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 13 (SIERPIEŃ 2000)

DZIEJE KLASZTORU SHAOLIN - CZĘŚĆ I
"POŁOŻENIE, HISTORIA I ARCHITEKTURA"
Sławomir Pawłowski

(Gdyńska Szkoła Shaolin Kung Fu)

Rozpoczynając rozważania na temat świątyni Shaolin, należy je rozpocząć od podkreślenia jego głównej funkcji, jaką jest działalność religijna. Religia jest tak stara, jak kultura ludzka. Buddyzm, będący jedną z trzech wielkich religii świata rozprzestrzeniał się na terenie Chin przez prawie dwa tysiące lat. Już w okresie dynastii Han (206 p.n.e. - 220 n.e.) wywierał on głęboki wpływ na ideologię, filozofię, kulturę grup etnicznych, historię, obyczaje i wrażliwość społeczną narodu Chińskiego.

Pasmo górskie Song Shan
Pasmo górskie Song Shan, u podnóża którego położony jest klasztor Shaolin.

Poprzez buddyzm została przekazana potomności wspaniała spuścizna kulturalna cywilizacji chińskiej, gdyż kwintesencja buddyzmu zawiera właściwe połączenia najistotniejszych części wielkiej kultury chińskiej. Przez tysiąclecia, aż do dnia dzisiejszego buddyści przechowywali tą wiedzę w postaci przekazów ustnych, ulotnych zapisków, ręcznie pisanych ksiąg. Celem kształtowania u mnichów i ludzi świeckich przebywających w klasztorach pozytywnych uczuć, właściwego ukierunkowania ich temperamentu, klasztory były i są budowane w sprzyjających realizacji w/w zamierzeń miejscach, np. na stokach czterech wielkich gór buddyzmu tj. gór: Wutai, Putuo, Emei i Jiuhua. Tak położone klasztory, będąc spokojnymi i oderwanymi od zgiełku dnia codziennego miejscami, o często przepięknej oryginalnej architekturze, jako sanktuaria buddyjskie, a z czasem relikty historii, nadal są ważnymi miejscami obrzędów religijnych, przyjacielskich kontaktów między wyznawcami buddyzmu, refleksji, zadumy i odczuć estetycznych dla ludzi świeckich i innych wyznań. Leżący u podnóża góry Song - Shan klasztor Shaolin o ponad tysiąc pięćset letniej historii należy do wyróżniających się obiektów tego typu na terenie Chin, gdyż jest miejscem zarówno powstania odłamu Chan (Zen) sekty Dhyana, jak i miejscem narodzin i rozwoju oryginalnych sztuk walki. Dlatego właśnie bywa on nazywany także z pełnym szacunku respektem: "Zuting Shaolin Chan Si", tzn. "Klasztor Shaolin - miejsce narodzin buddyzmu Chan".

Położenie, Historia i Architektura Klasztoru Shaolin

Na terenie północnych Chin znajduje się pięć świętych gór. Są to: góra Tai, Hua, Heng, Heng (z inną pisownią w języku Chińskim, tj. znakiem poprzedzającym nazwę góry) oraz góry Song. Góra Song leżąca w prowincji Henan, okręgu Denfeng, położona jest centralnie między innymi świętymi górami, nazywana jest więc także "Środkową Świętą Górą". Od 110 roku p.n.e., gdy cesarz Wu Di z dynastii Han stanął u podnóża świętej góry Song i złożył jej hołd, cesarze późniejszych dynastii osobiście lub za pośrednictwem specjalnych wysłanników również oddawali jej cześć.

Wiele buddyjskich oraz taoistycznych świątyń, sal pamięci, kamiennych postumentów oraz zapisanych kamiennych tablic wznosi się u stóp góry Song do dnia dzisiejszego. W 496 roku n.e. cesarz Wen Di, z północnej dynastii Wei nakazał zbudowanie u podnóża góry Song klasztoru Shaolin dla buddyjskiego mnicha Batuo, zwolennika samo wyzwolenia wg zasad tzw. "Małego Wozu" buddyzmu, by tam mógł on wygłaszać kazania i odbywać praktyki religijne. W 527 roku n.e. kolejny hinduski mnich Bodhidharma przybył do klasztoru Shaolin, by tam rozpowszechniać szkołę "Wielkiego Wozu" buddyzmu, z praktyką głębokiej medytacji w pozycji siedzącej, utrzymując i postrzegając umysł jako spokojny i naturalny, niczym ściana. Za sprawą jego osoby oraz jego następców powstała i rozwinięta została sztuka walki Shaolin Kung Fu, sam Bodhidharma został z biegiem czasu uznany przez swoich zwolenników za twórcę buddyzmu Chan (Zen), a klasztor rozwinął się i stał się sławny na terenie całych Chin.

Główna brama klasztoru Shaolin
Główna brama klasztoru Shaolin.

Około roku 583 n.e., Yang Jian (581 - 601 r. n.e.), założyciel dynastii Sui, gorliwy wyznawca buddyzmu nadał klasztorowi Shaolin siedemset hektarów ziemi, przez co klasztor stał się właścicielem wielkich dóbr ziemskich. Pod koniec dynastii Sui, mnisi Zhi Cao (Zhy Xio), Tan Zong i jedenastu innych mnichów klasztoru Shaolin, oswobodzili księcia Qin - Li Shinmin. Później, Li Shinmin po koronowaniu, już jako cesarz Tai Zong z dynastii Tang w roku 627 n.e. nagrodził walecznych mnichów świątyni, przyznając m.in. mnichowi Tan Zong stopień generała oraz nadając klasztorowi kolejnych trzysta hektarów ziemi. Od tej chwili Shaolin stał się jedną z wielkich świątyń chińskich. Wielu sławnych ludzi gromadziło się w nim wygłaszając mowy i kazania. Za czasów dynastii Song, Yuan, Ming oraz Qing, klasztor cieszył się szczytowym rozkwitem mając wielu zwolenników. Pod koniec dynastii Qing przeorem klasztoru został człowiek niekompetentny, niewystarczająco dbający o morale mnichów, niedostatecznie powstrzymując ich od złego prowadzenia się. Doprowadziło to do sytuacji, w której okoliczna ludność widząc naganne zachowanie mnichów, z odrazą i rozgoryczeniem odwróciła się od mnichów i świątyni. Przyniosło to szereg wymiernych strat dla klasztoru i obniżyło jego wysoką dotychczas reputację. W okresie swojej historii klasztor był trzykrotnie spalony, po raz ostatni w 1928 roku przez żołnierzy generała Shi Yousan. Ogromne, fantastyczne dziedzictwo świątyni zostało wówczas nieomal całkowicie zaprzepaszczone. W płomieniach przepadły wówczas cenne zapiski i liczne dzieła literatury. Obecnie to historyczne miejsce jest w pełni odrestaurowane, a sale, pawilony i korytarze zostały odtworzone do ich pierwotnego kształtu z czasów świetności świątyni. Nad główną bramą klasztoru wisi tablica z ręcznie wypisaną za czasów cesarza Kang Xi nazwą świątyni w języku chińskim. Przed bramą, z obu jej stron stoją kamienne posągi lwów. Wchodząc przed bramę na teren świątyni wkraczamy do alei, po obu stronach której stoją kamienne tablice, ufundowane między innymi przez japońskiego mnicha Shao Yuan, fundatora Stowarzyszenia Boksu Shaolin-Zong Daochen, mistrza Chan Poi z organizacji Wah Lum w U.S.A. Na drugim, trzecim i czwartym dziedzińcu znajdują się: Sala Niebiańskiego Króla, sala Daxiong oraz biblioteka buddyjska. Na piątym dziedzińcu znajduje się pawilon z pokojem przeora. Od czasu, gdy cesarz Cien Long nocował w nim podczas swojej pielgrzymki do góry Song, pokój ten jest jednakże nazywany "Smoczą Salą". Z pomieszczeniem tym, mającym długą historię, wiąże się barwna opowieść. Przed wiekami mnich Hui Ke stał głęboko w śniegu na zewnątrz jaskini, w której mnich Da Mo (Bodhidharma) siedział pogrążony w głębokiej medytacji. Młody mnich uporczywie nalegał, aby Da Mo uznał go za mądrego. Stary mnich rzekł: "Nie, dopóki niebiosa nie sprawią, aby śnieg stał się czerwony". Wówczas mnich Hui Ke obciął i odrzucił w bok swoje ramię, a krew zabarwiła śnieg na czerwono. Później otrzymał on sukcesję po śmierci Da Mo i został kolejnym przeorem. Sala ta została zbudowana w celu upamiętnienia jego poświęcenia.

Na siódmym dziedzińcu znajduje się pawilon z salą "Tysiąca Buddów", gdzie już za dawnych czasów mnisi ćwiczyli Kung Fu, a długie lata ćwiczeń w niskich, szerokich i przysadzistych pozycjach pozostawiły czterdzieści osiem par wgłębień w kamiennej posadzce. Naścienne freski pięciuset luohanów oddają w niej cześć Buddzie. Wschodnią część sali "Tysiąca Buddów" tworzy sala Białej Szaty, zwana także salą Sztuk Walki. Są tu dwie ściany zapełnione malowidłami: jedna z malowidłem przedstawiającym trzynastu mnichów ratujących księcia Qin, natomiast druga ukazuje nam mnichów trenujących Kung Fu. W bocznych skrzydłach każdej sali znajdują się pomieszczenia mieszkalne. We wschodniej części klasztoru wzdłuż obu stron Lasu Kamiennych Tablic, zbudowany został kryty korytarz chroniący kamienne inskrypcje o donioślejszym znaczeniu, w zachodniej części klasztoru znajduje się galeria złożona z 15 glinianych figur mnichów naturalnej wielkości, podzielonych na czternaście grup, przedstawiających style Kung Fu klasztoru Shaolin oraz najważniejsze legendy i zdarzenia historyczne związane z mnichami.

W niewielkiej odległości na zachód od klasztoru znajduje się cmentarz zbudowany z 241 ceglanych pagód, w których spoczywają szczątki znaczących mnichów od dynastii Tang aż do dynastii Qing.

pagodą zmarłego mnicha Shi De Chan cmentarz   mnichów
Jacek Świderski przed pagodą zmarłego
29 przeora klasztoru Shaolin
- mnicha Shi De Chan
cmentarz mnichów - "las pagód"

Obecnie stanęła tam również pagoda zmarłego 29 przeora klasztoru, De Chan. Na północy znajdują się Jaskinie Bodhidharmy, w której, jak się uważa, sam Da Mo medytował przez ponad dziewięć lat. Na południe znajduje się chata i taras Drugiego Przeora (Da Mo często jest określany, jako pierwszy przeor), w której mnich Hui Ke leczył ranę po odcięciu swego ramienia. Wokół świątyni rozrzucone na wschód, południe i północ, znajdują się stare ceglane pagody przechowujące szczątki utalentowanych mnichów.

teren taoistycznej świątyni Zhong Yue mnisi
Teren taoistycznej świątyni Zhong Yue
porastają ponad tysiącletnie jałowce
można też w niej spotkać starych mnichów

Niedaleko od klasztoru leży taoistyczna świątynia Zhong Yue, miejsce stolicy Chin za czasów dynastii Xia, wielkie obserwatorium wybudowane w 1276 roku oraz archaiczna akademia Song-Yang, a także najstarsza chińska pagoda wybudowana w 520 roku, pięknie otoczona świątynia Fa Wang oraz groby z dynastii Han.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.