NR 41
(GRUDZIEŃ 2005)
Taijiquan
TRZECIA WŁAŚCIWOŚĆ: RUCH SPIRALNEGO ROZWIJANIA JEDWABIU W PRZÓD I W TYŁ
Tłumaczenie z angielskiego: Małgorzata Kondratowicz
Materiał udostępniony przez Warszawską Szkołę Tai Chi - "YMAA Warszawa"
Z czterech powyżej wymienionych zasad możemy zauważyć, że kształt ruchów Taiji Chuan musi przypominać rozwijanie jedwabiu. Jedwabną nić [z kokonu] ciągnie się ruchami zaokrąglonymi, a ponieważ sprowadza się to do prostego ciągnięcia oraz zataczania kół, w naturalny sposób tworzy się kształt spirali, która jest połączeniem przeciwności - tego co proste i tego co wygięte. Zarówno energia rozwijania jedwabiu jak i energia ciągnięcia jedwabnej nici odnoszą się do tej właśnie idei. Ponieważ w procesie odwijania, rozszerzania na zewnątrz i ciągnięcia z powrotem, wszystkie cztery kończyny podobnie tworzą rodzaj ruchu po spirali, dlatego też podręczniki boksu mówią, iż czy to w ruchach dużych i rozpostartych, czy też w ruchach zwartych, niewielkich. Absolutnie nigdy nie wolno odejść od tego rodzaju energii Taiji, która jednoczy przeciwieństwa. Gdy biegle opanuje się tę sztukę, koło rozwijania jedwabiu staje się w miarę ćwiczenia coraz mniejsze, aż dojdzie do poziomu, gdzie jest ono obecne, ale żadne koło nie jest widoczne, na tym poziomie można je rozpoznać jedynie intencją (1). Z tego właśnie powodu trzecia charakterystyka (przyp. redakcji - Pozostałe są opisane w innych materiałach) Taiji Chuan mówi, że jest to ćwiczenie, które jednoczy przeciwieństwa rozwijania jedwabiu zarówno do przodu jak i do tyłu.
I. Istota ruchu przypominającego rozwijanie jedwabiu
Kiedy mówimy, że ruchy w Taiji Chuan muszą przypominać rozwijanie jedwabiu lub ciągnięcie jedwabnej nici, oba te wyobrażenia oznaczają, że ruch odbywa się po linii mającej kształt zbliżony do spirali. Jednocześnie ten ruch spiralny musi przesuwać się po krzywej - w dużej mierze podobnie jak droga, którą przemierza kula podążając spiralnym gwintem w lufie pistoletu tak, aby podczas poruszania się w przestrzeni wykonywała właściwe obroty po linii spiralnej a także ma trajektorię wzdłuż innej linii - tej po której kula uderza w cel. Energia rozwijania jedwabiu w Taiji Chuan posiada tę samą właściwość.
Rys. 1 - Rozwijanie jedwabiu w przód i w tył
A. Rozwijanie jedwabiu lewą ręką
B. Rozwijanie jedwabiu prawą ręką
Wyjaśnienie:
1. Linia ciągła to rozwijanie jedwabiu shun (w przód), natomiast linia przerywana to rozwijanie jedwabiu ni (w tył).
2. Ponumerowane punkty na wykresie to miejsca, gdzie rozwijanie jedwabiu shun i ni zamieniają się.
II. Funkcja energii poruszającej się po spiralach w stylu rozwijania jedwabiu
Jeśli podczas ćwiczenia Taiji ręce zwyczajnie prosto się rozkłada i prosto wycofuje bez obracania dłoni, a nogi zginają się w ruchu do przodu i osadzają w ruchu do tyłu bez towarzyszącego temu skrętu w lewo i w prawo, spowoduje to powstanie błędu bezpośredniego przeciwdziałania siłą przeciwko sile (patrz rys. 2). W celu skorygowania tego błędu musimy używać energii spiralnej. Ponieważ krzywa spiralna prowadząca promień zmienia się, gdy jakikolwiek nacisk działa przeciwko temu spiralnemu biegunowi, można z łatwością skierować tę siłę w pustkę i w ten sposób ją przemienić. Jest to naukowe przedstawienie przemiany energii.
Rys. 2 - Prosty ruch po krzywej |
Rys. 3 - Spiralny ruch rozwijania jedwabiu |
Nazwa "Taiji" pochodzi od spiralnego ruchu rozwijania jedwabiu. (Uwaga redakcji : Amerykański tłumacz chińskiego tekstu użył takiego określenia aby nie ingerować zbytnio w tekst zachowaliśmy go ale się z nim nie zgadzamy) Taki sposób spiralnego ćwiczenia jest typowy dla Chin i nie spotyka się go nigdzie indziej w świecie. Z punktu widzenia treningu fizycznego może on pomóc "połączyć wszystkie stawy" podczas poruszania się i pchania oraz wpływa pozytywnie na "dopasowanie tego co wewnętrzne do tego co na zewnątrz" i spełnia warunek "jeśli jeden element porusza się, wszystkie części się poruszają". Pełni on również funkcję pewnego rodzaju masażu organów wewnętrznych. Jednocześnie podnosi ducha objawiającego się na zewnątrz, wpływa pozytywnie na mózg jak i wzmacnia postawę i organy całego ciała. Dodatkowo energia rozwijania jedwabiu ma istotne znaczenie dla zastosowań bojowych. Sednem bojowych zastosowań Taiji Chuan jest zrozumienie prawdy wyrażonej w "poznaj siebie i poznaj swojego przeciwnika" oraz "znaj możliwości i mocne strony". Energię rozumienia można podzielić na dwie kategorie:
Jeśli chcesz pogłębić samoświadomość zdobytą w ćwiczeniu formy, musisz nauczyć się wykonywania ruchu całym ciałem. Umiejętność tę zdobywa się poprzez dopasowanie wnętrza i tego co na zewnątrz oraz czyniąc wszystkie stawy powiązanymi ze sobą, a obie te rzeczy powstają z ruchów rozwijania jedwabiu w sposób spiralny. Dlatego właśnie energia rozwijania jedwabiu jest niezwykle ważna dla zastosowań bojowych.
III. Typy energii rozwijania jedwabiu i ich główne punkty
Rys. 4 - Dwanaście typów rozwijania jedwabiu
Zależnie od jakości i możliwości energię rozwijania jedwabiu Taiji Chuan można podzielić na dwa główne typy. Pierwszy to rozwijanie jedwabiu "do przodu" (shun), w którym dłonie obracają się od skierowanych do wewnątrz do skierowanych na zewnątrz. W ramach tej grupy prawie wszystko składa się z energii Peng - odparowanie (patrz linie ciągłe na rys. 1). Drugi typ to rozwijanie jedwabiu "do tyłu" (ni), gdzie dłonie obracają się z ustawienia na zewnątrz do skierowanego do wewnątrz. W ramach drugiej grupy przeważa energia Lü - ściągnięcie (patrz linie przerywane na rys. 1). Te dwie kategorie rozwijania jedwabiu pojawiają się w każdym ruchu Taiji Chuan i są dostrzegalne od jego początku do zakończenia. W rezultacie wszystkie ruchy zawierają przemianę dwóch energii: peng oraz lü, są to podstawowe przeciwieństwa wśród ruchów, a jednocześnie przechodzą w siebie na zmianę w jednorodnym kontekście. Uwzględniając różnice w pozycjach i przemianach, oba te rodzaje rozwijania jedwabiu mogą dalej być podzielone na pięć typów (patrz rys. 4). Ustawienie rozwijania jedwabiu lewo - prawo oraz góra - dół tworzy razem pełne koło. Jeśli do tego dodać: do wewnątrz - na zewnątrz, dwuwymiarowe koło na płaszczyźnie przemieni się w koło trój-wymiarowe i właśnie tę cechę musi posiadać spiralny ruch Taiji. Następnie, aby lewa i prawa powracały do początku, przyklejając się i podążając za przeciwnikiem, wszystkie stawy połączone są tak, że całe ciało pracuje jak jedność, dodajemy dwie pary: duże - małe oraz natarcie - wycofanie, aby zaspokoić szczególne potrzeby związane kondycją i zastosowaniami. A zatem w każdym ruchu Taiji Chuan, oprócz podstawowych rodzajów rozwijania jedwabiu "do przodu" i "do tyłu", istnieją jeszcze co najmniej trzy pary ustawienia rozwijania jedwabiu połączone razem. Jeśli tylko zrozumie się zasadę tworzenia kół w poruszaniu, będzie to stanowić konkretne źródło pomocy zarówno w nauce jak i przy poprawkach, co uczyni praktykę o wiele łatwiejszą. Kiedy tylko w swoich ćwiczeniach czujesz, że ruch wydaje się nieprawidłowy lub brakuje energii, możesz to skorygować dostosowując talię lub nogi do poprawnej pozycji w miejscu gdzie rozwijanie jedwabiu jest błędne, wówczas można poprawić ruch. Tak więc dobre zrozumienie rozwijania jedwabiu może stanowić użyteczne narzędzie samo-korekty. Przyjrzyjmy się kilku przykładom, które to zilustrują.
"Dłonie chmury" - Ten ruch jest jedynym spośród trzynastu sił, który zawiera oba duże rozwijania jedwabiu podwójne "do przodu" zamieniające się w podwójne "do tyłu" lewo i prawo. Wykonując ten ruch podstawowe rozwijanie jedwabiu obu rąk występuje z dłońmi "do przodu", które od pozycji skierowania ich do wewnątrz poruszają się do skierowanych na zewnątrz, zamieniając się w dłonie "do tyłu" poruszające się od ustawienia na zewnątrz do ustawienia do wewnątrz. Stacjonarne rozwijanie jedwabiu w technice dłonie chmury to lewo - prawo, góra - dół i w niewielkim stopniu do wewnątrz - na zewnątrz. Lewo - prawo oraz góra - dół tworzą koło na dwuwymiarowej płaszczyźnie. Jeśli do tego ruchu kolistego dołączyć niewielki ruch do wewnątrz - na zewnątrz, powstanie wówczas trójwymiarowe koło w przestrzeni, co umożliwi qi przywarcie do kręgosłupa.
"Biały żuraw rozkłada skrzydła" - Podstawowe rozwijanie jedwabiu to jeden "do przodu" jeden "do tyłu", co jest stosunkowo częstym motywem występującym w formie. Pozycyjne rozwijanie jedwabiu to lewo - prawo, góra - dół oraz do wewnątrz - na zewnątrz. Ponieważ występuje jedna technika "do przodu" jedna "do tyłu", gdy lewa ręka wykonuje rozwijanie jedwabiu "do tyłu" idąc do środka i w dół, prawa ręka wykonuje rozwijanie jedwabiu "do przodu" idąc na zewnątrz i do góry. Kombinacja tych dwóch technik, zgodnie z wymogami połączenia pomiędzy obydwoma ramionami5, powoduje że prawa wznosi się do góry a lewa opada, prawa "do przodu" lewa "do tyłu" rozdzielają się i odparowują.
Jak pokazują dwa powyższe przykłady, mimo iż różne ruchy Taiji Chuan zdają się mieć niezmiernie wiele różnych kształtów i różnych sposobów przejścia, jeśliby techniki te przeanalizować z punktu widzenia stosowanego w nich podstawowego rozwijania jedwabiu, okazują się właściwie niezwykle proste. Każdy ruch Taiji można zakwalifikować do jednej z trzech kategorii rozwijania jedwabiu: "podwójne ", "podwójne " i "raz raz ", tak więc można użyć tej metody do analizowania i pracy nad często ćwiczoną formą i umieścić ją w formacie wykresu, co może stać się dobrym sposobem wspomagania ćwiczeń. Z tego rodzaju pomocą można zrozumieć różne rodzaje energii i osiągnąć 'wnętrze i zewnętrze dopasowane do siebie' jak również 'stawy powiązane ze sobą' i w ten sposób poprzez poprawę elastyczności osiągnąć prawidłowe postawy.
IV. Zrozumienie Ruchu Spiralnego
Rozwijanie jedwabiu - trzecia charakterystyka, dała nazwę Taiji i działa w sposób jaki opisano wcześniej. To właśnie dlatego nasi przodkowie, aby ułatwić adeptom prawidłowe wykonywanie ruchów przypominających rozwijanie jedwabiu, w "Dyskursie Taiji Chuan" [Taiji Chuan Lun] zamieścili rozdział poświęcony właśnie temu tematowi jako praktyczne streszczenie sposobu poruszania energii. Pierwszy rozdział omawia energię rozwijania jedwabiu. Aby opanować trzecią charakterystykę Taiji, należy podczas wykonywania ćwiczenia porównywać [swoje ruchy] do zawartych tam zapisów i czynić to regularnie jako standard podczas ćwiczenia formy, co umożliwi zdobycie prawidłowej postawy i ruchów. Poniżej streścimy i wyjaśnimy ten fragment.
(1) Pojmowanie Trzeciej Charakterystyki Poprzez "Wewnętrznego Ducha"
A. "W każdym ruchu całe ciało musi być lekkie i zwinne". Jeśli możesz pobudzić ducha, wówczas zdołasz uniknąć tępego i ociężałego procesu myślenia; jest to sposób aby osiągnąć lekkość. Jeśli twoja intencja może się szybko zmienić, wówczas intencja ta nie będzie "uczepiona" tylko jednego punktu; jest to sposób, aby osiągnąć zręczność. Pierwszym krokiem do zrozumienia energii rozwijania jedwabiu jest utrzymanie podczas ruchu lekkości i zwinności w całym ciele. Tylko wówczas można ustanowić korzystne warunki do rozwijania jedwabiu.
B. "W ruchu musisz połączyć wszystkie stawy w całość." W poruszaniu na wzór rozwijania jedwabiu, jeśli chcesz być lekki i zwinny, szczególnie ważne jest połączenie w całość. Jest to istotnym dla ruchu warunkiem, którego nie należy przeoczać podczas ćwiczenia. (...)
C. "Duch powinien być pobudzony a qi powinno być utrzymane wewnątrz."6 Jeśli nie możesz utrzymać świadomego umysłu skoncentrowanego na ruchach i myślisz o innych rzeczach, wówczas twój umysł będzie rozproszony i nieporadny a duch trudny do pobudzenia. Jednocześnie nie będziesz w stanie utrzymać podążania qi za umysłem i w rezultacie zarówno twoje qi jak i postawy będą w rozsypce, energia nie zbierze się, a tułów będzie się poruszał w sposób chaotyczny. Tak więc w pierwszym rzędzie musisz przywiązać swoje myśli do ciągłego i nie zaburzonego ruchu, a w ten sposób duch naturalnie się pobudzi. Następnie należy oddychanie płucne skoordynować z ruchami. Ponieważ duch jest pobudzony, qi w naturalny sposób będzie utrzymane i nie ulegnie rozproszeniu. Kiedy qi się nie rozprasza, duch prowadzi głowę i inspiruje ruch.
Podsumowując, trzy warunki wymienione powyżej ("W poruszaniu energii bądź lekki, zwinny i połączony w całość, z pobudzonym duchem i zebranym qi") są koniecznymi zasadami, które należy sobie przyswoić, aby zrozumieć energię rozwijania jedwabiu.
(2) Pojmowanie Trzeciej Charakterystyki Poprzez Wymiar Energii
A. "Nie dopuść do ześlizgiwania." Wykorzystując energię rozwijania jedwabiu, czy to w "poruszaniu w przód" czy też w "poruszaniu do tyłu", należy starać się sprowadzić osiem energii (ba men jing [...określane też jako peng, lü, ji, an, cai, lie, zhou, kan]) do poruszania się wzdłuż pleców po krzywej spiralnej. Oznacza to, że powierzchnia kontaktu spirali nie może znajdować się raz na grzbiecie spirali a innym razem wewnątrz krzywej, co jest najczęstszym błędem w rozwijaniu jedwabiu. W chwili gdy ześlizgujesz się do wewnątrz spirali, nie tylko osłabiasz energię peng, ale również tracisz prawidłowość dotyku lub kontaktu rozwijania jedwabiu. W rezultacie, w chwili gdy pozwoli się na ześliźnięcie, energia nie może dostać się do powierzchni kontaktu spirali i rozwijanie jedwabiu traci funkcję prowadzenia przeciwnika (patrz rys. 5).
Rys. 5 - Ześlizgiwanie w rozwijaniu jedwabiu |
Rys. 6 - Wgłębienia i uwypuklenia w rozwijaniu jedwabiu |
B. "Nie dopuszczaj do wgłębień i uwypukleń". Podczas całego procesu droga, po której prowadzisz energię rozwijania jedwabiu, musi być łagodną krzywą, tworzącą płynne i równe postawy, a jednocześnie trzeba być miękkim i pełnym giętkości. Istnieje sposób, aby pozbyć się miejsc wgłębień i uwypukleń. Nawet podczas emisji energii trzeba poruszać się giętko niczym bicz. W ten sposób, ponieważ ciało oraz ręce są rozciągnięte, kończyny i ciało są jak nadmuchana opona a w kontakcie z przedmiotami są w stanie dostosować się do kształtów i przylegać do nich. W chwili gdy przy poruszaniu energii występują miejsca wgłębień i uwypukleń, tworzą one kąty i załamania, a przez to błędy przeciwstawiania siły przeciwko sile i w ten sposób poruszanie energii traci swój spiralny charakter obrotu (patrz rys. 6).
C. "Unikaj miejsc wygasania i wznawiania". W procesie rozwijania jedwabiu, czy to w przód czy do tyłu, zawsze należy dążyć do wykonania rozwijania do końca. Należy przez to rozumieć nie tylko dojście do punktu, gdzie ruch ten nie tylko rozwija swoją energię przeciw swemu celowi, ale również do miejsca, gdzie łączy się on z następnym ruchem. Dochodząc do tego punktu, przez składane przejście (org.: "via a folding transition", przypis: tłumacz) połącz się z następnym rozwijaniem jedwabiu, czerpiąc energię i łącząc z następnym ruchem. Ponieważ energia nie kończy się, nie ma potrzeby wznawiania ruchu. Gdyby wykonać rozwijanie jedwabiu tylko do połowy i energia zostałaby ucięta a wówczas podjąć ją na nowo, byłoby to błędem, gdyż w rozwijaniu jedwabiu zerwanie i wznowienie stanowi pęknięcie lub otwarcie, przez które nie tylko traci się funkcję prowadzenia przeciwnika, ale również daje mu okazję i przewagę. Dlatego też jest to niedozwolone w poruszaniu energii i rozwijaniu jedwabiu (patrz rys. 7). Poza tym nawet podczas emisji energii, mimo że jest tam ucięcie i podjęcie na nowo, wciąż należy przestrzegać warunku: "energia się kończy, ale intencja nie, intencja się kończy, ale duch może się połączyć". To właśnie znane jest jako pozorne odcięcie się lecz ponowne połączenie.
Rys. 7 - Rozwijanie jedwabiu nie może mieć zakańczania i wznawiania
(Tekst poniżej i powyżej: "Ta część nie może mieć zakończenia ani wznawiania")
(Tekst lewy i prawy: "Obszar przejściowego złożenia (W orginale: "Transitional folding area")")
(Słowa w kołach po lewej i prawej stronie: "Powoli")
(Górny środek: Powoli ---------> przyspieszenie energii ------------> Szybko)
(Niższy środek: Szybko <-------- przyspieszenie energii <----------- Powoli)
Podsumowując, trzy powyższe zapisy wyjaśniają jak w procesie rozwijania jedwabiu, które jest także procesem poruszania energii, należy unikać błędów ześlizgiwania, wgłębień i uwypukleń oraz zakańczania i wznawiania. Jeśli występuje chociaż jeden z tych trzech błędów, rozwinięcie prawidłowych funkcji energii rozwijania jedwabiu nie będzie możliwe - jest to problem, którego nie wolno w swojej praktyce bagatelizować. Aby ułatwić zrozumienie tego zagadnienia, podsumuję teraz wskazówki:
Przypisy:
[przypisy autora do oryginalnej wersji chińskiej]
(1) W unikalej formie małych pozycji Taiji u Yang Shao Hou w późnych latach jego życia można było zaobserwować tylko emisję energii ale nie jej poruszanie. Działo się tak dlatego, że koło ruchu energii było tak małe, że aż niezauważalne a przez to możliwe było tylko zaobserwowanie jej emisji. Jest to najpełniejszy rozwój ruchów po kole - tak zwartych, że stają się one niewidoczne.
(2) Kiedy mówimy o obracaniu dłoni od skierowanych do wewnątrz do skierowanych na zewnątrz lub od skierowanych na zewnątrz do skierowanych do wewnątrz, używamy palca wskazującego jako punktu odniesienia. Na przykład na rys. 1, kiedy ręka przemieszcza się z punktu 1 do punktu 2, palec wskazujący obraca się od wewnątrz do zewnątrz, tak więc jest to nazywane shun (porusznie się do przodu). Kiedy ręka przesuwa się z punktu 2 do punktu 3, palec wskazujący obraca się z ułożenia skierowanego na zewnątrz do wewnątrz, dlatego ruch ten uważany jest za ni (poruszanie się w tył).
(3) Mówiąc o drodze ruchu nóg w rozwijaniu jedwabiu, jako punkcie odniesienia używamy kierunku obrotu kolana. Tak więc jeśli kolano rysuje koła ukośnie od pozycji blisko krocza w przód i skręcając na zewnątrz i w dół, lub rozpoczynając od ustawienia na zewnątrz daleko od krocza wykonuje koło ukośnie do tyłu obracając się do wewnątrz i przesuwając się do góry, jest to uważane za shun (do przodu). Kiedy kolano wykonuje koła ukośnie rozpoczynając z zewnątrz z dala od krocza do tyłu skręcając na zewnątrz i w dół, uważa się to za ni (do tyłu).
(4) "Wszystkie stawy są połączone ze sobą" jest piątą charakterystyką Taiji Chuan.
(5) Połączenie pomiędzy obydwoma ramionami oznacza, że w miarę poruszania się, jakby żyłka łączyła obie ręce, więc jeśli jedna ręka porusza się, druga ręka również się porusza ale w taki sposób, że byłaby w stanie utrzymać żyłkę naprężoną dzięki energii peng. Oznacza to, że zawsze powinniśmy utrzymywać energię peng między obydwoma ramionami, co sprawia, że dążą one do rozciągnięcia na boki.
(6) Można pobudzić zarówno ducha jak i qi, można też obie te rzeczy utrzymać. Dlatego więc "Klasyka Taiji Chuan" mówi: "Jeśli chcesz pobudzić ducha oraz qi, najpierw pobudź ducha, a wówczas duch się nie rozproszy.
Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.
Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:
Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.