Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 18 (CZERWIEC 2001)

Yang Taijiquan

STYL YANG TAIJIQUAN - ZAPOMNIANA SZTUKA WALKI
Konrad Dynarowicz

kdynarowicz@linart.pl

Od wielu lat z żalem zauważam, iż większość ludzi kojarzy sobie styl Yang Taijiquan jedynie jako aktywną formę medytacji i wspaniałe ćwiczenie dla ludzi w podeszłym wieku. Dlatego dość często zdarza się, że praktycy zewnętrznych stylów kung-fu (a czasem i wewnętrznych) nie znając ani historii ani też zasad oraz metod treningowych, niedoceniają i lekceważą Taiji. Niewielu tak naprawdę zdaje sobie sprawę, że system Yang Taijiquan powstał jako realny styl walki. Techniki kopnięć, uderzeń, rzutów oraz dźwigni są realną bronią, szczególnie jeśli zastosowania ruchów z formy są właściwie rozumiane i wykonywane. Nawiązując do moich doświadczeń i poszukiwań w praktyce Taijiquan chciałbym się podzielić kilkoma spostrzeżeniami.

1. Kilka uwag na temat historii stylu Yang.

Yang Lu Chan (Yang Fu Kuei) (1799-1864) - twórca stylu Yang Taijiquan przeszedł wyjątkowo trudną drogę, bowiem nie tylko uczył się stylu rodziny Chen w Chen Chia Kou, Honan, ale również uczestnicząc w realnych walkach, metodą prób i błędów tworzył swój własny system. Zarówno mistrz Yang jak i jego synowie [Yang Ban Hou (1837-1894) i Yang Jian Hou (1839-1917)] oraz wnuk Yang Shao Hou (1864-1930) stoczyli wiele zwycięskich pojedynków udowadniając tym samym w praktyce wartość stylu rodziny Yang. Kiedy Yang Lu Chan zaczął nauczać w rodzinnym mieście Yong Nien swoją sztukę walki nazywano "Mien Quan" czyli "Miękki Styl", nazywano także "Hua Quan" czyli "Styl Neutralizujący". Jeszcze wtedy nie nosiła nazwy Taijiquan. Dopiero kiedy Yang Lu Chan rozpoczął nauczać na cesarskim dworze i został ulubieńcem mandżurskich książąt, uczony imieniem Ong Tong He, będąc pod wrażeniem umiejętności mistrza uznał, że są one fizyczną manifestacją filozoficznej zasady Taiji. Ulubieńcem mandżurskich książąt został on dzięki pomocy Wu Ju Chinga (1800-?), urzędnika w Ministerstwie Sprawiedliwości. Był on starszym bratem Wu Yu Xianga (1812-1880) ucznia Yang Lu Chana a także założyciela Stylu Wu(Hao). Yang Ban Hou był w owym czasie trenerem sztuk walki w Zachodnim Garnizonie w Pekinie a Li Shi Jin we Wschodnim Garnizonie. Do gwardii cesarskej należał najlepszy uczeń Ban Hou i Lu Chana Quan Yu (1834-1904), którego syn Wu Jian Quan (1870-1942) był twórcą drugiego ze stylów Wu. W tym momencie chciałbym podkreślić, że choć styl Yang powstał ze stylu Chen, to pozostałe style Taiji wywodzą swoje korzenie w sposób bezpośredni lub pośredni ze stylu Yang.

2. Stan Sung.

Starzy mistrzowie posiedli swoją wspaniałą technikę walki dzięki rozwojowi podstawowych umiejętności Taiji. Prawdopodobnie właśnie dzięki temu istnieje duża różnica pomiędzy technikami wewnętrznymi a zewnętrznymi. Biorąc pod uwagę filozofię Taiji dotyczącą maksymalnej skuteczności, to w przypadku technik dźwigni i rzutów, obrona wymaga użycia jedynie minimalnej siły ze strony broniącego się. Koncecja ta zakłada "miękkie" wykonanie techniki a to wymaga opanowania umiejętności rozluźnienia - sung jin. Niestety istnieje wiele nieporozumień dotyczących tego terminu. Słowo "sung" tłumaczone nie do końca właściwie jako rozluźnienie, oznacza bycie nie tylko rozluźnionym (tyczy się to ciała fizycznego) ale jednocześnie dokładnie świadomym tego co się robi. Sung jest więc równowagą pomiędzy Yin a Yang, połączeniem miękkości i twardości. Oznacza to, że należy uwolnić się od sztywności ciała oraz uzyskać odczucie połączenia pomiędzy wszystkimi stawami. Oznacza także zbieranie siły a nie manifestowanie jej na zewnątrz. Dlatego też formy Taijiquan ćwiczy się (szczególnie na początku) w wolny i rozluźniony sposób. Jakakolwiek sztywność ciała uniemożliwia przeniesienie siły od stopy do dłoni. Prawdziwe rozluźnienie oznacza realną równowagę, pozbycie się złych nawyków i wykorzystanie siły całego ciała w stanie jedności ciała i umysłu.

3. Praktyka zhan zhuang

Dość często nie zdajemy sobie sprawy, że pierwsza postawa formy taijiquan pomaga przygotować ciało i umysł do ćwiczenia. Proszę zauważyć, iż jest ona jednocześnie pierwszą formą stojącej medytacji zhan zhuang - Wu Ji. W obu przypadkach jest to postawa a raczej ruch przygotowujący. Polega on na tym, że stoi się z rękami opuszczonymi wzdłuż boków ciała, stopy rozstawione są na szerokość barków, biodra rozluźnione a głowa podniesiona za koronę w kierunku nieba. I jeszcze jedna ważna uwaga, dół ciała powinien być "zakorzeniony". Jak już wcześniej wspomniałem jest to forma przygotowująca umysł i ciało przed ćwiczeniem poprzez stworzenie mocnego ducha wewnątrz a widokiem rozluźnienia i swobody zewnątrz. Dzięki więc praktyce zhan zhuang ulega rozwojowi energia wewnętrzna qi a w wymiarze fizycznym wzmacniane są ścięgna i mięśnie. Ćwiczenie stojącej medytacji jest podstawą do rozwoju jin gong - umiejętności energii (termin ten odnosi się do skoordynowanej energii ciała i umysłu). Dawniej praktykę tą trzymano w sekrecie, uważając za klucz do prawdziwego rozwoju wewnętrznej siły. Mistrzowie Taiji mówią, że "formy służą do przechowywania energii rozwijanej przez praktykę stania" oraz także, że "forma Taijiquan zawiera w sobie wszystko". Dlatego też ważne jest by ćwiczyć pojedyńcze techniki z formy. Dzięki temu można je poznać i opanować w mistrzowski sposób. Ten etap treningu koncentruje się na doskonaleniu i wzmacnianiu powiązania pomiędzy aspektami fizycznymi a mentalnymi. Potem należy rozwijać techniki opierające się na podstawowych umiejętnościach Taiji.

4. Podstawowe umiejętności Taijiquan.

Strategia walki w Taijiquan oparta jest na umiejętności adaptacji do sytuacji a to wymaga specyficznego rodzaju treningu: ćwiczenia wrażliwości (jest to umiejętność ting jin - słuchania przeciwnika) by móc reagować spontanicznie na działanie przeciwnika. Poprzez to można zmienić kierunek działania siły przeciwnika (jest to umiejętność hua jin). Czy oznacza to użycie obszernych ruchów - nie, wprost przeciwnie. Wykorzystując hua jin możemy wykorzystać następną umiejętność - nan jin - "neutralizującej energii", której zasadę określa "Klasyka Taiji" słowami "przylegaj i nie pozwól przeciwnikowi uciec zanim do końca nie wykonasz techniki". Dzięki temu możemy wykorzystać ostatnią umiejętność fa jin - "uwolnienie energii". Dzięki fa jin siła uderzenia pozostaje ukryta do ostatniego momentu. Wynika to z faktu, że jeśli pokaże się całą swoją siłę na początku ruchu przeciwnik będzie mógł łatwo zobaczyć gdzie podąża uderzenie. W związku z tym, że taktyka Taiji oparta jest o techniki stosowane na bliski czy też średni dystans, w tym stylu używa się licznych sposobów jednoczesnego ataku i obrony, wymaga to wysokiego poziomu umiejętności, możliwego do osiągnięcia dzięki doprowadzeniu do mistrzostwa umiejętności: ting, hua, nan i fa.

5.Trening siły.

Równie ważnym aspektem treningu Taiji prócz stanu sung jest trening siły. Niestety dla wielu praktyków Taiji słowo siła jest słowem wstydliwie pomijanym. Wynika to z braku zrozumienia podstaw systemu. W Taiji w odróżnieniu od zewnętrznych systemów stosujemy innny rodzaj siły, siłę całego ciała. Trening siły dotyczy również rozwoju mocnych ścięgien oraz mocnego zakorzenienia. Aby zrozumieć w jaki sposób rozwijana jest siła w Taijiquan należy powiedzieć o zasadzie "ruchu całego ciała". Jak można przeczytać w "Klasyce Taiji" : "jeśli jedna część ciała się porusza, porusza się całe ciało". Jest to również jeden z powodów dlaczego Taiji ćwiczy się w wolnym tempie. W ruch ten zaangażowany jest układ mięśniowy i kostny. Kiedy wszystkie mięśnie działają razem nazywamy to ruchem zdecentralizowanym. Ważne jest w nim rozluźnienie, dlatego, że jakakolwiek sztywność ciała nie pozwoli na przeniesienie siły od stopy do dłoni. Dopiero później ćwiczy się ruchy z pełną szybkością by rozwinąć eksplodującą siłę - fa jin.

6. Taijiquan - sztuka walki.

W "Klasyce Taiji" można przeczytać o "pokonaniu siły tysiąca funtów siłą czterech uncji" a także o tym, że "istnieje wiele różnych szkół walki, chociaż ich formy i style różnią się, nie wychodzą one nigdy poza stosowanie przewagi siły wobec słabości, szybkości przeciw powolności". Jeśli osiągnie się wysoki poziom w Taijiquan można zarówno neutralizować atak przeciwnika niezależnie od jego siły (nawet jego nie widząc) jak i odrzucać go uwalniając siłę, dzięki posiadaniu umiejętności twardości i rozluźnienia. I właśnie te umiejętności posiedli byli członkowie rodziny Yang w odpowiednim stopniu i doskonałości. Chciałbym abyście sobie w tym momencie przypomnieli opowieści na temat umiejętności walki mistrzów z tej linii przekazu. Wyzwania z jakimi spotykali się Yangowie miały naprawdę formę niespodziewanych ataków na ulicy. Jako klasyczny przykład przedstawiana jest historia Yang Shao Hou, który został tuż przed atakiem oślepiony wapnem przez przeciwnika. Mimo, iż był oślepiony, Yang odparł atak i rzucił przeciwnika na ziemię. Dlatego też Taiji rodziny Yang rozwijało się w specyficzny sposób - nastąpiło powstanie całkowicie spontanicznej metody rozstrzygania walki w ciągu kilku sekund. Choć dzisiaj wiele z tych historii uważanych jest za legendy, to pamiętajmy, że w wieku dziewiętnastym szkołę Taijiquan rodziny Yang nazywano "najskuteczniejszym stylem walki" i działo się tak nie bez powodu. Pamiętając o tym być może uda się nam choć w części zrozumieć i docenić styl Yang Taijiquan.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.