"SŁOWNIK POJĘĆ I POSTACI ZWIĄZANYCH Z JAPOŃSKIMI SZTUKAMI WALKI"

A

• Aikido
  współczesna japońska sztuka walki stworzona przez Ueshiba Morihei.

• Aiki-jitsu
  starożytna japońska sztuka walki, pierwowzór Aikido.

B

• bisento
  włócznia o szerokim ostrzu.

• bo
  kij, pałka.

• bo-jitsu
  sztuka walki pałką.

• bokken
  drewniany miecz.

• Bokuden Tsukahara (1490 - 1572)
  jeden z najsłynniejszych szermierzy japońskich.

• budo
  ogólna nazwa sztuki walki, "Droga Wojenna".

• bushi
  japoński wojownik.

• Bushido
  "Droga Wojonika", najpierw niepisany, później dokładnie sformalizowany kodeks regulujący życie samuraja.

C

• chudan
  środkowy poziom ciała, od pasa do obojczyków.

D

• dojo
  sala, w której trenuje się sztuki walki; dawniej pomieszczenie w świątyni przeznaczone do grupowych praktyk medytacyjnych.

E

F

• Funakoshi Gichin (1868 - 1957)
  twórca stylu Shotokan Karate, nazywany jest ojcem współczesnego Karate, to on przywiózł je do Japonii i spopularyzował; był uczniem Yasutsune Azato i Yasutsune Itosu.

G

• gedan
  poziom ciała od pasa w dół.

• Goju-ryu Karate
  "Twardo-Miękka" szkoła Karate założona przez Miyagi Chojun, ucznia Kanruo Higaonny; wysoko ceniona jest w nim wytrzymałość, hart ducha i odporność na ból.

H

• hachimaki
  chusta zawiązywana na głowie i chroniąca skórę czoła i karku przed obcieraniem przez twardą i sztywną maskę (standardowe wyposażenie zawodnika Kendo).

• hakama
  "spódnicopodobne" spodnie dawnych samurajów, obecnie są używane w niektórych sztukach walki np. Aikido.

• hara
  brzuch.

• Ho-jitsu
  sztuka strzelania z broni palnej.

I

• Iaido
  starożytna sztuka szybkiego wydobywania miecza z jednoczesnym cięciem, za jej twórcę uważa się Shigenobu Hayashizaki żyjącego około 1500 roku; sztuka ta jest silnie związana z Zenem.

J

• jodan
  poziom górny ciała, głowa i szyja.

• Judo
  współczesna japońska sztuka walki założona przez Jigoro Kano na bazie Ju-jitsu, obecnie dyscyplina olimpijska.

• Ju-jitsu
  "Łagodna, miękka sztuka", starożytna japońska sztuka walki, cechą charakterystyczną są rzuty, dźwignie i pady.

K

• kaiken
  krótki sztylet; noszony stale przez kobiety panującego rodu.

• kama
  sierp.

• Kano Jigoro (1860 - 1938)
  twórca Judo.

• Karate
  japońska sztuka walki wywodząca się z Okinawy.

• kata
  forma,"walka z cieniem",płynne wykonywanie technik obrony i ataku kształtujące umiejętność walki z jednym lub wieloma przeciwnikami.

• katana
  długi miecz samurajski.

• katsu (kuatsu, kwappo)
  techniki przywracania przytomności po urazach, jakie mogą zdarzyć się w czasie treningu; w ogólniejszym sensie wszystkie tecniki pierwszej pomocy przedlekarskiej stosowane w sportach walki.

• Kendo
  współczesna japońska sztuka walki mieczem.

• Ken-jitsu
  starożytna japońska sztuka walki mieczem, powstała około XIII wieku..

• ki
  według wschodniej medycyny jest to subtelna energia (po chińsku "chi") wypełniająca cały wszechświat, także człowieka (który posiada swoją własną wewnętrzną energię).

• Ko-budo
  "Droga przez małe sztuki wojenne", sztuka walki posługiwania bronią pochodzenia chłopskiego (np.: bo, nunchaku, sai itp.); powstała około XV wieku na wyspach Riukiu, często nazywana jest "uzbrojoną częścią Karate".

• kote
  grube rękawice skórzane składające się z dwóch części: dłoniowei i przedramiennej, połączonych delikatnym skórzanym przegubem, używane przez zawodników Kendo.

• Kyudo
  współczesna sztuka walki sztrzelania z łuku, bardzo silnie związana jest z Zenem.

• Kyu-jitsu
  starożytna japońska sztuka strzelania z łuku.

• Kyokushinkai
  szkoła Karate założona w 1957 roku przez Oyama Masutatsu.

L

M

• Mabuni Kenwa (1889 - 1952)
  twórca szkoły Shito-ryu Karate.

• makiwara
  przyrząd do ćwiczenia uderzeń.

• men
  maska chroniąca głowę, szyję i obojczyki używana przez zawodników Kendo.

• Miyagi Chojun (1888 - 1953)
  twórca szkoły Goju-ryu Karate, uczeń Kanruo Higaonny (1852 - 1915).

• Miyamoto Musashi (1584 - 1645)
  najsławniejszy szermierz japoński, zwycięzca sześćdziesięciu pojedynków; autor "Gorin no sho" ("Księga Pięciu Pierścieni").

• mushashuguyo
  zwyczaj podróżowania po kraju w celu odwiedzenia różnych dojo, uczenia się i doskonalenia u różnych nauczycieli, w różnych szkołach; termin ten odnosił się zwłaszcza do samurajów podróżujących po kraju w celu pobierania nauki w różnych szkołach szermierki.

N

• naginata
  halabarda z brzeszczotem podobnym do długiego, lekko wygiętego noża.

• Naginata-jitsu
  sztuka walki halabardą.

• ninja
  szpieg, wywiadowca, tajny agent do specjalnych poruczeń w okresie wojen domowych w Japonii, adept sztuki Ninjitsu, "pan nocy".

• Nin-jitsu
  "Sztuka pozostawania nierozpoznanym", średniowieczna sztuka walki i wywiadu.

• nunchaku
  cep z drewnianymi ramionami o długości odpowiadającej przedramieniu i dłoni, stosowany na Okinawie jako broń.

O

• Otsuka Hironori (1892 - 1982)
  jeden z pierwszych uczniów Gichina Funakoshiego, twórca stylu Wado-ryu Karate.

• Oyama Masutatsu (1923 - 1994)
  koreańczyk Young-i-choi przybyły do Japonii w 1938 roku i tam naturalizował się przyjmując nazwisko Masutatsu Oyama, początkowo trenował Judo, później Shotokan i Goju-ryu, w latach 1953 - 54 brał udział w walkach z bykami, w 1957 roku założył własną szkołę - Kyokushinkai.

P

Q

R

• ronin
  samuraj pozbawiony swego pana.

S

• sai
  trójząb, przyrząd do sadzenia ryżu.
• samurai
  rycerz, wojownik ściśle przestrzegający zasad "Bushido".

• seiza
  siedzieć prosto, pozycja siedząca (na własnych piętach).

• sempai
  nauczyciel, starszy stopniem nie posiadający jednak stopnia dan.

• sensei
  mistrz, nauczyciel.

• shihan
  mistrz, profesor; tytuł honorowy osób noszących wysokie stopnie mistrzowskie.

• shinai
  miecz wykonany z czterech najwyższej jakości prętów bambusa, związanych węzłem (nakayuki), na szczycie których nałożony jest skórzany kołpak (sakigawa); używany przez zawodników Kendo.

• Shinto
  tradycyjna religia japońska oparta na wierzeniach w siły nadprzyrodzone i boskie pochodzenie cesarza.

• Shito-ryu Karate
  szkoła Karate stworzona przez Mabuni Kenwa, długoletniego ucznia Yasutsune Itosu; kładzie nacisk na nadanie walce szybkości, manewrowości i dynamiki.

• shogun
  dyktator wojskowy.

• Shotokan
  szkołal Karate, którego twórcą był Gichin Funakoshi; "Shoto" znaczy "fale sosen" (był to literacki psełdonim mistrza z okresu młodości).

• shuriken
  wieloramienne gwiazdy lub niewielkie ostrza przeznaczone do miotania.

• Sumo
  starożytna japońska sztuka zapasów.

T

• tameshiwari
  test łamania, próba łamania przedmiotów jako sprawdzian opanowania techniki.

• tanto
  nóż, sztylet.

• tatami
  mata ze słomy ryżowej o standardowych wymiarach: 186 x 93 x 6 cm, twarda a jednocześnie elastyczna;stosowano w dojo jako podłoga.

• tonfa
  pałka z zamocowaną obrotowo, prostopadłą do niej rękojeścią.

U

• Ueshiba Morihei (1883 - 1969)
  twórca Aikido, nazywany O'Sensei (wielki nauczyciel), był posiadaczem 32 certyfikatów (dyplomów ukończenia) różnych sztuk walki.

V

W

• Wado-ryu Karate
  ("wa" = harmonia) szkoła Karate założona w 1939 roku przez Otsuka Hironori za zgodą Gitchina Funakoshiego; Otsuka zerwał z zasadą "stalowego bloku", zamiast siły łamiącej ręce postulował zręczność i spryt, zamiast frontalnego ataku - zaskakujące zejście z linii ciosu.

• wakizashi
  krótki miecz samurajski.

X

Y

• yamabushi
  mnich-wojownik zamieszkujący górskie odstępy.

• yari
  włócznia.

• Yari-jitsu
  starożytna japońska sztuka władania włócznią.

Z

• Zen
  tradycja buddyzmu mahajany; proces koncentracji, w trakcie którego umysł zostaje najpierw uspokojony i doprowadzony do skupienia na jednym, w końcu zaś do przebudzenia.

Dane ostatnio uaktualniane: 14 kwiecień 1998 r.

Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Powrót do strony głównej.